Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

24 articles on this Page

Talsarnau

Penrhyndeudraeth I

I..Abermaw

0 Nebo i'r Liars

Advertising

Ebenezer

' Bethel a'r Cylch-I

Advertising

! Llith o FfestiniogI

I Harlech

Beddgrelert I

Advertising

I Llanfrothen

0 Odreu'r Garn. I

Chwilog I

Advertising

i0 Gopa'r Mynydd Mawr I

I Abersoch.-

> Caeathraw

CaernarfonI

Advertising

? Y DIWEDDAR MR. ? GRIFFITH…

News
Cite
Share

? Y DIWEDDAR MR. ? GRIFFITH ROBERTS (Gwrtheyrn) Bala. j Chwitli iawn gennym orfod heddvw g^ioniclo marwo aetii Gwrtheym. a idigwvdd- odd Ionawr 29. yn naw a tiiriugain oed, wedi rhai mkoedd o lesgedd a chystudd blin. Am y deiigain mlynedd diweddaf bu vn wr amlwg iawII yngiyn a ho i amgylchiadau cyhoeddus y Bala a r amgylchoed-d. Yr oedd yn ddyn o dalentau disglair acamryfal iawn, fel bardd, cerddor, lienor, eisteddfod- wt, adicxldwr a beirmad. a chymhwysai hvn ef l ddefnyddioldeb mawr. Rhoes yntiu ei wasanaeth yn ewyllysgar i bawb. Yr oedd yn drefnydd dig-"r?iar ar gyngherddau, eisteddfodau, occ. i'r oedd caredigrwvdd yn iiod-xedd amlwi iawn ynd do. Ysgrif- enodd eryn lawer j'i wasg. a bu i'w vsgrifav ar Glasman Cynghdlledd yn Y BrVthon emll clod iddu oddiwrth rai o'n prif ysgol heigion Cymreig. Cymeraj ddvddordeb mawv mewn hen hanes a hen feirdd, ac un o r pethau mwyaf dyddorol oedd ei ddarlith ar Hen Feirdd Penllyn." Yn ei gystudd ch-eddaf dangosodd ei fod yn addfedu i'r wiad well, ac ymorffwysai yn dawel ar ddaioni Duw. Ganwyd Gwrtheym yn 1845 vn Hendre Bach, GA-)-ther.,Il ger LJanrwsL Hyny o addysg fort oes gafodd ydoedd vu Ysgol Irytanaidd Blaenau, Llangernyw, dan yr athraw rhagorol Mi-. J. Price. Gada- wodd yr ysgol pan yn 10 mlwydd oed, ac aeth at ei ev.ythr i Ysbyty If an, i ddysgu gwaith gv, eayad, a bu yno 6 mlynedd. Yr oedd yn Mhen lrevoelas gvmde:thas lenyddol Boot-uog, Ymunodd a hi ar unwaith a chymerodd ddvddordeb mawr yn y pynciau a drafodid ynddi. Yr oedd iivfrgeU ynglyn a hi. ar llyfr a I swynodd fwyaf ac a ddylan- wadodd yn fawr ar ei az-ddull fel lienor ydoedd Hanes Cymru. gan Carnhuanawc. Arfera: fynychu Capel Bethel, Pentrefoelas, ac yn y set ganu yr oedd lleiswyr rhagorol iaw"n illiam Roberts. v iof Ellis Roberts; W. W. Thomas, etc., a denodd eu c-yvved iddo ynta-ii benderfvnu dvsgu 1. n?)te?,: Yr oedd ewythr Gwrt?Tm vn wr di^fyr ei gwmni; yn dipyn o gantwr, ac yn un o r dynwaredwr goreu ar bregethwyr, areithwyr, a chantonon. Dygodd hvnv y nai i adnabyddieatli a chewri'r areithfa vr adeg hono, a phan oddeutu 12 oed, daeth yn ddyn wared v r lied wych ei hun o Stephan Dwygyrylchi (Tanymarian wedi hyny), ac yn edmygwr mawr o Gwilym Hiraethog. Emrys, a Chaledfryn. Rheibiai bopeth y ca-i afael arno o waith yr enwogion hyny, 1 11 a cnerddai i bobman yn y cyracdd i'w gwrando. Pan yn 16 oed symudodd at deulu Iyengar a cherddgar oedd newydd yms&fydlu yn Mhont Padoc yn yr un ardaJ, a bu zwyrgv'kii y cartref hwnw yn dra chydnaws ag ani&nawd y llane. Bu Mr. a Mrs. "Tatk:n Jones cystal a rhiaint gofalus iddo ac anwyl oc-dd eu coffadwriaeth ganddo hyd y diwedd. Pan sefydlwyd Undeb Llenyddol Yspytty. Penmachno, Dolyddelen, a Bettwa- vcoed. yr oedd Gwrtheym a'i gyfoedion cerddgar a llenorol yn eu hafiaeth, 4 d at than t i gydnabyddiaeth a beirdd a cherddorion enwog. megys Gethin Jones, Gwilym Prysor, Trebor Man, Gwilym Cowlyd, Llew Llwyfo, leuan Gwyllt, Gwyneddon. Clwydfardd, &c Ymunodd Gwrtheym a Chor Penmachno—Mr. C. A. Vaughan—a bu yr ymarferiad a'r disgyb- Jaetb yma o werth ar.rhaethol iddo. Cerddai bob nos Sadwrn o Bont Padoc i Benmachno, pellder o 6 i 7 mil!dir er dysgu darnau fel "Y Wawr." Yn don mae y dwfn ddis- 1 tawrwydd, a Chantawdau fel "Tywysog Cymru," "Gweddi Habaccuc," a "Hear my Prayer," cydganau Y Messiah," a'r aratoriau. Meddal lais Tenor uchel a grymus, a daeth yn fuan yh unawdwr poblog- aidd bu galw mawr am ei wasanaeth i gyng- herddau a chyfarfodydd llenyddol o Gorwen i Fettwsycoed, ac o Lanrwst i Flaenau Ffestiniog. Ei nodweddau amlwg fel cantwp oedd parabliad clir o'r geiriau, mynegiant effeithiol, a'r peth hwnw a elwir vn de- livery da. Bu droion yn cynal cyngherdd- au gyda Llew Llwyfo. "GeJert." "Y Baban diin-rnod oed," "Home Sweet Home" oedd ei hoff ganeuon, ac fel encor canai Gan y Ffeniaid ar eiriau o'i eiddo. Yn 1869 pnododd, a daeth hyn ag ef i barthau Pently-n, i gyffiniau y Bala. Bu vn Ngriefn dd wysarn a Chwmtirmynach yn y weithfa. wlan. Bu presenoldeb cerddor a Ilepor dawnus o'i fath yn llawer o swcwr i fechgyn Cefnddwysarn, yn eu mysg v di- Tom Ellis a Mr. D. R Daniel Yn 1877 jmsefydlodd yn y Bala, yn ofalwr am | Dloty r Lndeb, a llanwodd ef a MM. Roberts y swydd hon gydag anrhydedd am 35 mlynedd, gan ymneillduo ryw ddwv flvnedd yn ol ar eu blwydd-daL Gelhd adrodd penod faith o'i hanes yn y BaIa. Bu n arweinydd cerddorol a hyff. orddy,dd i ugemiau o fechgyn a merched leuainc. Am 18 mlyTiedd bu'n ddeehreuwr canu yn ghapel Tegid, a bu iddo ddylan- wad mawr ar arddull y canu drwy'r holl gylch: a gweithiodd yn ddiwyd at gael yr organ hardd sydd yn y CaDel Mawr. Bu'n arweinvdd corawl ugeiniau o weithiau, gan EistSjn 3TnyCh- a bu4dg?,liaetbu m?n E?teddfodau ac yn n??hau Uenvddol y Grogbth yn Llandderfel a'r Bala y Na.dolig -corau. oym}sg yn gystal a chotau mcib-. ion. Drwy ei ymroddiad ef v cafodd Pen- Hyn glywed yr oratoriau Y Meaaiah" Creahon.- -Dafydd a Goliath," &c a chantawdau -raill. Heblaw ;?nnal dos barthiadau, bu h?y? vn ?.dd ?; & bU hefyd 711 arh°1 d Coleg v Tome Solffia am tua 30 mlynedd s cl S bns10 y ^'Manaeth mawr wnae h teh rra? Cydym.drornhr yn ddwys a'i weddw ali !"b e"Xlt 110nynt yn hriod i> Parch. i Harris Hughes, B A B D Pr,n? ?' r ?"" Dod wyd ei weddllhon i odd 'J?"- Llanycil ddydd Llun, Chwefro?pr-vd V gwemyddwyd geaf n Jv ^p!?cb[ n' R. R. Williams, M.A ei weinidog ar AiLhro Richard ?Aj B?' ?

Advertising

DINISTRIO AMDDIFF-YNFEYDD