Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Y CYMRY YN NGOGLEDD LLOEGR.…
Y CYMRY YN NGOGLEDD LLOEGR. PjiNOD IX. Stockton-on-Tees. Y mae y dref bwysig, gynyddol, ac henafol hon, yn gorwedd, y rhan iwyaf, yn swydd Durham, tua 4 milldir o Middlesbro'. Y mae y Tees yn rhedeg drwy, ac yn rhanu y dref, fel y mae i raddau yn wasgarog ac annyben, a gelwir y rhai hyny yn South a North Stockton. Gwisga agwedd yr adeiladau, a chynllun y dref henafiaeth di- addurnol ac i'm golwg i, yn hynod Omer- aidd a Chymreigaidd. Y mae olion a gwedd- illion yr hen Gymry gynt yn aros ac yn ar- graffedig ar wedd ac ar gynllun y dre, fel y mae yn anmhosibl i Gymro lai na'i hedmygu a'i hanwylo. Os mai i Ddafydd Goch Gwta y priodolir y tai, a'u front yn eu cefnau, gwn y ceir gweled yma lawer o'i waith, ac o'r cyn- llun anwyl hwnw yn aros hyd heddyw. Dy- wed ein henafiaethwyr mai arwyddair ein hadeiladwyr gynt ydoedd cryfdwr a nerth, ac nid celf ac addurn. Mae'n well cael baw mewn cefn nac yn y .gwyneb wynt. Y mae llawer i.hen draddodiad dyddorol yn y parth- au yma am yr hen dref hon, pa rai ac a fydd- ai yn ein harwain wrth eu cyhoeddi, allan oddiar ein penawd a'n hamcan; ond dilys genyf fod yma Gymry wedi bod yn aros yn mhell cyn- Y deilliodd y ffrwd allan Yn loyw o Gaerloyw lan." Y mae yma lawer o gyfnewidiadau wedi eu gwneud ar y dref er ys haner can mlynedd, pa rai sydd i raddau yn bwysig ar lawer o ys- tyriaethau. Mae Rheilffyrdd Stockton a Dar- lington, yn nghyda Stockton. a Hartlepool, wedi eu liagor, masnachdai mawrion wedi eu hadeiladu, a gweithfaoedd heiyrn, yn ffwrnau tawdd, a melinau yma yn eu llawn gwaith ond mewn cysylltiad a'r Cymry, nid oes yma ddim mor bwysig a gwaith haiarn Charles Hill, Ysw., a'i gwmni canys cyn adeiladu hwn, nid oedd yma fawr uwch na dau ddwsin o Gymry sefydlog ond bernir ar amcangyf- rif. fod vma vn bresenol lawer dros 2.000. Y mae Mr Hill yn Gymro o waedoliaeth, ac yn bleidiwr calonog i Gymro, Cymru, a Chymraeg. Medr ei briod hoff a charedig siarad yr laith cystal a'i rhieni a'i pherthynasau yn Nhrefforest a Phontypridd. Cymry ydyw y prif ddynion y gwaith—o'r gweithiwr cy- ffredin i fyny i'r prif arolygwr, ac nid oes neb i fod tu fewn i furiau y gwaith hwn ond Cy- mry, ond eu cael yn ddynion sobr a chrefydd- ol. Well done the Welsh Nannygoats, (chwedl yr Hengistiaid a'r Gwyddelod.) Deallwyf fod y tylwyth Scandinafaidd hyn wedi bod yn edrych yn lied wgus ac eiddigeddus, am fod cymaint derbyniad i Gymry yn Stockton, ond barn wyf fod y llid a'r teimlad cas hwn yn eael ei leddfu a'i ddarostwng yn gyflym. Y mae y Cymry yn gweithio eu ffordd yn rhagorol yr unig gwyn sydd yn erbyn rhai ydyw, eu bod yn gwneud gormod cyfeillach a Syr John, neu yn ol Mr Habacuc, Witton Park, Syr Barleycorn. Goreu i ni fel Cymrv pa gyntaf y rhoddwn y gwr du hwn i farwol- aeth; canys y mae yn eiu dilyn ac yn ein drygu lie bynag yr awn. Wrthiynedimewnir haiarnta grybwyll- edig, a gweled cynifer o hen wynebau hoff yn fy amgylchu ar y de a'r aswy, gallwn dybied, wirionedd anwyl las lydan, mai yn rhai o weithfaoedd Morganwg yr ydym. Gweled twryn o waith Trefforest yn y fan hon, twr arall o Gwmafon yn y fan acw. Bechgyn gwrol o'r Gadlys ac Abernant, Aberdar, draw gyda'r moithwyl mawr, yn euro yn anwyl ar yr haiarn, nes ei gyfaddasu i fyned trwy ryw gyfnewidiad arall; o'r tu blaen i mi, y mae brodorion o Bentyrch tu ol eilwaith, weith- wyr o Rymni a Tredegar ar y de, Dowlais a Merthyr ydynt oil; ac ar yr aswy, Nanty- glo a Blaenau, Gwent. Y mae y gwaith hwn yn taflu allan rails da a chymeradwy, ac y mae hefyd wedi bod yn hynod lwyddianus mewn arcliebion er ei gychwyniad. Y mae gwaith arall yma, ond nid mor bwysig a hwn yn ei gysylltiad a'r Cymry, yn nghyda Ffwrnau Tawdd. Y mae un Cymro yn Arolygwr ar y Tawdd yma ag sydd yn dra adnabyddus yn Ystalyfera ac Ystradgynlais, a gwn y llawenha lluaws yn ei enw, set Mr Rhys Thomas, neu Rhys Penpark, fel yr adnabyddir ef gan rai. Perchir ef yn fawr yn y gwaith ac yn yr ardal fel meistr ac fel boneddwr, a gwn y bydd yn dda gan ei gydnabyddion glywed fod ei Gy- mraeg ganddo yn cael ei siarad yn groyw iawn, er vn y wlad hon yn mhell dros ugain mlyn- edd. (Tw barhau.)
[No title]
MOKIAH, LLWYDCOED.—Vyjkoymad Anrheg. -Cafodd yr eglwys uchod ei hanrhegu a dau gwpan arian at wasanaeth y Cymundeb gan y boneddwr parchus Richard Edwards, Ysw., Fedwhir. Llawer o garedigrwydd y mae yr eglwys hon wedi ei dderbyn o bryd i bryd oddiar law y boneddwr hwn, ac welf un an- rheg werthfawr yli"yclfwaneg wedi ei 'chael, a theilwng iawn o efelychiad gan holl foneddig- ion ein gwlad, oblegyd gan fod neillduolrwydd a chysegredigrwydd yn perthyn i Swper yr Ar- glwydd, credwn y dylai y Uestri goreu gael eu defnyddio at y gwasanaeth goreu; y mae gan y byd ei lestri aur ac arian, ai tybed na ddylai yr eglwys gael y cyfryw? d gwell os byddai eu gwell i'w cael; ond y mae yr eglwys mewn llawer man yn gorfod byw hebddynt am fod y cyfoeth yn pallu; ond cafoijld yr eglwys hon yr anrhydedd o dderbyn rfeada mor fawr a hon gan y boneddwr ucjiq(j. Cynaliwyd cyf- arfod j.'r.pprwyl yn y Fedwiijr, nos 25ain misctfweddaf, a thraddodotld y ParchtE. Edmunds btegeth ar yr achlysur, a deimydd- iwyd y cwpawwi am y waith gyntaf, yn mlire- senoldeb y. boneddwr a'i-fain. Y rheswm i'r cyfarfod gael ei gvnal yno, ac nid yn y capel, oedd ei fod am i'w fam fod yn bresenol am y fro cyntaf yn eu defhyddiad, a ar y pryd yn an'alluog i d&'od ft &pel. Wedi i'r gwasanaeth fyned drosodd, siaradodd Mr. Ed- munds ar yr achlysur trwy ddatgan ei deim- lad tuag atynt fel teulu yn yr olwg ar y rodd werthfawr. Ar ei ol, cododd y boneddwr ei hun, a dywedodd na welodd eisieudimarodd- odd erioed, a bod y rodd ddiweddaf wedi d'od o'r galon fel y rhai o'r blaen. Ar ei ol cododd Mr. W. Charles, masnachydd, i ddatgan ei deimlad yntau yn yr olwg ar y rodd. Cod- odd Mr. Thomas Evans yntau i arwyddo ei ddiolchgarwch, a'r hen dad duwiol Edward Pugh, yr hwn a ddywedai ei fod yn adnabydd- us iawn o deulu y Fedwhir er's amryw flyn- yddau, ac na welodd ein heglwvsond y tirion- deb a'r caredigrwydd mwyaf oddiar law y teulu hwn o'r adeg hyny hyd yn awr, a'i fod yn credu fod y rhodd wedi dyfod o'r galon, a'n bod ninau fel eglwys yn dymuno gyda phob parch lwydd y boneddwr a'r teulu oil, ac y buasai yn caru cael y fraint o weled y boneddwr ei hun yn cyfranogi o'r Swper Sanctaidd. Ymadawodd pawb ar hyn a'u calonan yn llawenhau yn yr olwg ar y rhodd werthfawr ac anrhydeddus. ELIM, CWMDAR.—Cynaliwyd cyfarfod ail agoriad y capel uchod, ar y Sul a'r Llun, Awst 4ydd a'r 5ed. Pregethodd ar yr achlysur y Parchn. J. Thomas (Ieuan Morganwg), Caer- fyrddin; J. Davies, Taihirion; D. Price, Siloa, Aberdar J. Davies, Soar, Aberdar W. Tho- mas, Fochrhiw; D. Thomas, Abercanaid. Cafwyd pregethau grymus a dylanwadol, cv- nulliadau lluosog, A. chasgliadau da rhagorol. Er nad yw eglwys Elim ond bychan ac ieuanc, llwyddodd i gasglu erbyn yr agoriad dros £ 200. Mae hyn yn gasgliad gwych, pan y cofiom fod yr oil o'r eglwys yn weithwyr. Y mae golwg lewyrchus a gobeithiol ar yr achos yn y lie. Y mae eglwys Ebenezer yn deilwng' o ganmoliaeth neillduol am y nawdd y mae hi yn ei roddi i'r eglwys fechan hon. Hyderir y bydd nawdd y Goruchaf ar y fam a'r ferch. Hefyd, trosglwyddir diolchgarwch gwresog i'r holl eglwys fu yn estyn cynorthwy at y casgl- iadau.—CYFAILL. LLANYBRi.—CwMc! Iforaidd.-Dydd Sad- wm, Awst 3ydd, cynaliodd Cyfrinfa Caradog, o Urdd y Gwir Iforiaid, Undeb Dewi Sant, ei chwechfed gwyl flynyddol yn arwydd y Fuwch Goch, yn y He hwn. Cyfarfu yr aelodau am 11 o'r gloch yn ystafell y gyfrinfa, er trefnu eu hunain yn orymdaith rheolaidd, yn cael eu blaenori gan seindorf pres Gwirfoddolwyr Lladsawel, y rhai a chwareuent nes oedd dyff- ryn tawel Llanybri a glanau y Marlais yn ad- seinio. Aethom yn y modd hwn i gapel y Trefhyddion Calfinaidd, -lie cafwyd pregeth rhagorol ac i'r pwipas gan ein hanwyl frawd Ifyddlon, y Parch. David Morris, oddiar Mat. xxv. o'r 21 hyd yr 28. Wedi gorymdeithio trwy heolydd y pentref, dychwelwyd eilwaith 1 ystafell y gyfrinfa, er cyfranogi o'r giniaw rhagorol a barotoasid gan Mr. a Mrs. Walters, y gwestywyr. Wedi i bawb gael eu digoni, symudwyd y llieiniau, ac etholw'd y Parch. D. Morris yn. gadeirydd, yr h'.vn, yn ol ei fFraethineb arferol, a lanwodd ei swydd yn anrhydeddus. Yr oedd y canu, yr adrodd, a'r areithiau oil yn hynod o ddestlus, a threul- iasom ddwy awr o amser mor ddifyr, llawen, ac adionol a dreuliasom nemawr erioed. Ym- adawyd hefyd yn brydlon, wedi ein llwyr foddloni yn ngwaith y dydd. Iawn yw dy- wedyd fod y gyfrinfa hon yn argoeli yn dda yn y dyfodol, ac amryw o ieuenctyd yr ardal vn ymuno a hi yn barhaus.—RHYDDERCH, TILANYBRI. CWMOGWY, GER PENYBONT.—Am haner awr wedi 10 o'r gloch boreu dydd Sadwrn, 27ain o'r mis diweddaf, dygwyddodd damwain alarus yn y cwm hwn wrth weithfa a elwir Tynew- ydd, perthynol i Mri. Bragden & Co. Rhyw- fodd dygwyddodd i ddramlawn yn ddamwein- iol rhedeg o ben yr incline yn wyllt, fel y dy- wedir a chan fod yr incline yn fyr, ni chaf- wyd ondy peth nesaf i ddim o rhybudd; felly pan gyrhaeddwyd yn y gwaelod yn ei gor- wyllter, tarawodd ddyn oedd yn gweithio ar y screen, enw yr hwn oedd Richard Landers, tua deg Hath dros yr ysgaffaldau i'r ochr arall i'r rheilffordd. Gadawyd y rhan farwol gan yr anfarwol yn mhen tua phum mynyd wedi y iddo ddisgyn. Brodor o Bristol ydoedd.' Yr oedd yn 40 mlwydd oed. Gadawodd wraig ac un plentyn i blaru ar ei ol. Dywedir-imi mai hwn oedd y cyntaf a gyfarfyddodd a'i ddiwedd yn y cyfryw fodd yn y cylchoedd, er fod yma yn awr ganoedd o ddynion yn enill eu lluniaeth drwy eu llafur caled.—AB DAF- YDD. GROESWEN. Ysgol Frytanaidd.—Cynal- iwyd eyfarfod tra dyddorol mewn cysylltiad a'r ysgol hon dydd Mawrth, y 6ed o'r mis hwn. Bu Mr. Williams, Llanelli, yma ynar- holi yr ysgolheigion, ac y mae yn hyfrydwcli mawr genym allu hysbysu i'r boneddwr gael graddau helaeth o foddlonrwydd yn atebion yr ysgolheigion. Ty stiai ele fod yr ysgol hon yn un o'r rhai mwyaf bledeuog a gobeithiol, ag ystyried yr amgylchiadau yn Nghymru. Dygodd ganmoliaeth uchel i alluoedd Mr. Jones, yr athraw. Dywedai fod yn hawdd gwybod fod yr ysgolheigion a'r athraw yn hoffi ac yn mawrygu eu gilydd. Dymunwn ninau i Mr. Jones hir ddyddiau o iechyd a hawddfyd iddo yn yr ardal brydferth a dydd- orol hon. Wedi rrarholiadfyned drosodd, eisteddodd 300 rhwng teulu'r vsgol a'rcymyd- ogion, i fwynhau gwledd ardderchog o de a bttra brith; ac y mae "gwragedd anrhydeddus y Grfreswen" yn deilwng o glod mawr am eu medrugrwydd. a'u parodrwyda i weini ar bawb a ddeuent ger eu bron. Yn yr hwyr traddod- odd Mr. Williams, Llanelli, ddarlith addysg- iadol'iawn ar :wAddye^.w Catfodd gynulliad rhagorol,' a gwrandawiad astud. Lianwyd y gac^it ly\<y»ftlol gan CaladfryiJ. JfflM^rygir ( aledftyn dros gettedfoethau am ei lafur yn sefjdto a chynal ion.—BBYTHON. ABERTA wE.-Cyngherdd Fawreddog.-N os Lun, y 5ed cyfisol, bu y cerddorion mawrion yna o Lundain svdd ar eu taith drwy Gymry ynawr, yn rhoddi cyngherdd yn y Neuadd Geiddorol, Abertawe. Yr oedd y programme wedi ei ddethol gyda chwaeth dda, yr hwn a weithiwyd allan yn ardderchog, yn neillduol gan Mrs. Henry Davies. Dywedai cantorion da oedd yn bresenol na welsant well celfyddyd ar y berdoneg erioed. Diivygiad maivr yn Nhreforis.—Dydd Sadwrn diweddaf, y lOfed eyfisol, oedd y diwrnod i weithwyr haiarn ac alean gweithiau Glandwr, Perchenogion, B. Hughes, a'i Gyf., i fyned i'w gwibdaith flyn- yddol. Y lie a ddewiswyd eleni oedd. Cas- gwent, a chyn i'r haul wneud ei ymddangosiad yn y Dwyrain, yr oedd mwg yn dyrchafu agos o holl simneiau Treforis, y merched a'r gwr- agedd i'w gweled yn gwibio o'r naill fan i'r llall, yn prysur barotoi eu hunain i fyned. Yr ydym yn meddwl na welsom gynifer wedi codi mor foreu yn Nhreforis erioed o'r blaen, ac onid oedd hynyna yn ddiwygiad mawr ? -Cranogwen yn Llangyfelach.—Nos Sad- WIn, Awst y lOfed, yn Bethel, (T.C.) Llangy- felach, traddododd Cranogwen ddarlith ar Elfenau Dedwyddwch." Llywyddid gan y Parch. W. Prydderch, Caerfyrddin. Nid oes eisiau canmol darlith Cranogwen, y mae ei henw yn ddigon o sicwydd am hyny. Elid i mewn drwy docynau, yr elw at ddileu dyled y capel prydferth sydd yn y fan hono. Y mae'r brodyr yno wedi adeiladu ysgoldy hardd a gwasanaethgar iawn. Bwriedir cynal ysgol ddyddiol ynddo ar y cynllun Brytanaidd, a thy byw cyfleus iawn. Dau Ysgoldy Ne- wydd,—Un gan y Trefnyddion Calfinaidd, a berthyn i Philadelphia, Treforis, a'r llall gan yr Annibynwyr, yn unol a Libanus, Treforis, a Siloh, Glandwr. Enw y lie yw Plas Marl, man canolog rhwng Treforis a Glandwr. Bydd genym ragor i'w ddyweyd am danynt eto. Hwyrach mai gwell fyddai terfynu yn awr.- GOHEBYDD. LAMB & FLAG, ABERAMAN.—Cynaliwyd cyfarfod cystadleuol yn y gwesty uchod pryd- nawn dydd Sadwrn diweddaf, Awst y lOfed, o dan nawdd Cvfrinfa Garibaldi, o Wir Ifor- iaid. Llywydd y cyfarfod, Mr Thomas Rich- ards. Beimiaid y canu, T. Howells, (Hywel Cynon); y farddoniaeth a'r adroddiadau, y Parch R. Rowlands, Aberaman. Ar ol araeth fer a phwrpasol gan y llywydd, aethpwyd yn mlaen a gwaith y cyfarfod. Y peth laf oedd canu Can Foesol. 5 yn cystadlu, a rhanwyd y wobr rhwng Phillip Phillips, a W. Phillips. Adrodd Mae Garibaldi hron a gwella." Dau Si cystadlu goreu, John Thomasi Cwmbach. eirniadaeth y Ddau benill i Z. Phillips, Ysgrifenydd y Gyfrinfa." 5 yn cystadlu; goreu, Dewi Iago, Trecynon. Canu "Lie Genedigol y Bardd." 2 yn cystadlu; goreu, Ann Phillips, Aberaman. Adrodd Ymddy- ddanion y Felin." 6 parti yn cyfetadlu, a rhan- wyd y wobr rhwng Daniel Jones a John Tho- mas, Cwmbach, a dau ereill o Drecynon. Beirniadaeth y gan i Gyfrinfa Garibaldi. 3 yn cystadlu goreu, Dewi Iago. Canu can o glod i Iforiaeth. 5 yn cystadlu goreu, Phil- lip Phillips, Aberaman. Beirniadaeth y ddau benill i Mr a Mrs Howells, Lamb & Flag. 4 yn cystadlu; gorexi, Dewi Iago. Canu Mae Brenhiniaeth." Un party yn cys- tadlu, a chawsant y wobr. Cyfansoddi Englyn Byrfyfyr. Goreu, Gwawrfryn. Canu Alaw Gymreig, gan rai dros 40 oed. Goreu, Wil- liam Phillips, Aberaman. Beimiadaeth y penill ar .barweidd-dra Masnacu, a i nettaith ar Gymdeithas." 4 yn cystadlu goreu, Gwawrfryn, Cwmaman. Canu "The Old House at home." Un party yn cystadlu, a chawsant y wobr. Yn nesaf, cafwyd araeth wresoggan W. Jones, (Glyn Tawy,) ar "Fudd- ioldeb y Cyfarfodydd Llenyddol." Beirniad- aeth y traethawd ar Fuddioldeb Cymdeithas Ddyngarol." 3 yn cystadlu, ond rhanwyd y wobr rhwng M. Evans, a Dewi Iago. Adrodd Daran," o Awdl Ress Goch i'r Llwynog. 2 yn cystadlu goreu, Daniel Jones, Cwmbach. Areithio difyfyr- y testyn oedd, "Parhaed Brawdgarwch." 5 yn cystadlu goreu, Gwawr- fryn, Cwmaman. Ar ol talu diolchgarwch i'r cadeirydd, ac i bawb fu o ryw wasanaeth yn y cyfarfod, ymadawyd mewn awydd am gwrdd o'r fath eto,-G. URDD YR HEN FRYTANIAID 0 ADRAN ABER- DAR.—CynaHodd y brodyr hyn eu cwrdd chwarter dydd Sadwrn, Awst y lufed. Am 3 o'r gloch y prydnawn, ymgynullodd y cenadon i ystafell Cyfrinfa Hu Gadarn, Plastrer's Arms, Wind-street, Aberdar. Wedi i swydd- ogion y dosbarth gymeryd eu cadeiriau, cod- odd y llywydd ar ei draed, ac anerchodd y cyfarfod yn wresog dros ben, ac awd yn mlaen a gwaith y dydd. Wedi gorphen a chyfrifon yr ari^n^ a chael fod pob peth yn gysurus yn ein plitlyyna cododd y llywydd, a galwodd ar KParch. -Str. Jones i siarad. Yna cododd yr hen bererin at ei draed i anerch y cyfarfod, ac eisteddodd i lawr yn nghanol uchel gymerad- wyaeth. Y nesaf oedd Mr. William Morgan, ysgrifenydd Cyfrinfa Dyffryn Powell, Mount- ain Ash, ar yr iaith Gymraeg..(Taranau o gymeradwyaeth.) Yn nesaf, Mr. William John, o Gyfrinfa Hen Gymro (Sais); araeth fach, fer, yn yr iaith Saesoneg. Yn nesaf, y brawd Daniel Vaughan ar undeb a brawdgar- wch. Yr oedd hon yn araeth dlws iawn. Ad- rodd penillion i swyddogion y dosbarth. Can y Meunydd gan Mr. William Williams. Yr oedd Mr. Riees Davies ar ddyledswydd brodor i ymweled a chyfiinfaoedd gweinion. Yna Mr. John Barkley, G.L.Å., a Mr. William John, Hirwaun. GalwQdd y llywydd ar Mr. William Moi-gan, MQuntain Aeh, i ddweyd yc^ydig yn yr iaith Seiaaeg.. Cododd yr, h,en bererin i r lan, ac- yr oed^ |;wen siriol ar ei wyueVi yn llawn bywyd 0 wadnau ei draed MdJit ei gorvn, a dyweaodd ychydig ar ddy- MdJit ei gorvn, a dyweaodd ychydig ar ddy- 1Mswydd y Seision x ddysgu eu plant yn yr iaikfc Gymraeg, yr hon oedd yn rhagorol o ddaL Can gan Mr. John Yaughan. Yna Mr. Jonee yn dda dros ben. Terfynwyd gwaith y cyfai' fod trwy rhoddi tair gwaith tair, Mr. Barkley yn blaenori, i swyddogion y dosbarttt a gwr a gwraig y ty.
[No title]
Ar noson y 13eg o'r mis hwn, darfu Wyddel o'r enw Martin Cuncannon frawd-yn-nghyfraith, James Frain, yn Lich" field, trwy ei drywanu yn ei ymysgaroedd. Yn y trengholiad, dygodd y rheithwyr Y fam o lofiuddiaeth wirfoddol yn erbyn Cun- cannon, a darfu i'r heddynadon hefyd ei d^3* glwyddo i'r carchar dan yr un cyhuddiau j ond yn mhrawfiys Stafford ni chafwyd dynladdiad yn ei erbyn, a dedfrydwyd ef1 bedwar mis o garchariad. Modd bynag, 1 mae yr achos wedi cynhyrfu yr holl le, a chf farfodydd cyhoeddus wedi eu cynal yn anghymeradwyaeth y boblogaeth i'r fath dde^ fryd, tra v traddodwyd merch ieuanc i chwe mis o garchariad am ladrad bychan. Y barn- wr oedd Mr. Justice Shee. Y mae cynyrch y cynauaf yn Canada yJI. debyg o fod yn ardderchog. Y mae y cnwd gwair wedi ei gael, yr hwn na fu ei gyftelyb- Y mae yn cael eihysbysumaidyddMawrtb) yr 20fed cyfisol, ydyw y dydd apwyntiedig I ohirio y Senedd. Y mae ciniaw y Weinydd- iaeth i gymeryd lie heddyw, dydd Mercher. Ychydig ddyddiau yn ol, rhoddodd gwra^ Mr. Patrick Mullan, Ballynally, Movile, ened' igaeth i bump o blant-tri mab a dwy ferch. Ganwyd yr oil yn fyw. Bu farw pedwar 0 honynt yn fuan wedi eu geni. ona y mae J pumed yn debyg o fyw. Yn mhrawdlys Hereford, dydd Mercher di' weddaf, yr oedd bachgenyn rhwng 10 ac oed, o'r enw Joseph Jones, yn sefyll ei bratfj am saethu at Sarah Bennetar yr 11 eg o Ebr$ diweddaf. Cymerodd y bachgenyn i fynY ddryll, ac mewn nwyd ddrwg, gan ei bygV$ a'i godi at ei phen, gollyngwyd yr ergyd, yf hyn a wnaeth archoll ar ei thalcen. Yr hytl oedd gan y rheithwyr i'w benderfynu oedd, i ollyngwyd yr ergyd ymaith yn ddamweinio' ai peidio, a dygasant rheithfarn o ddieuog yu ei erbyn. IECHYD Y WLAD.—Oddiwrth adroddiad chwarterol y prif gofrestrydd am y chwarter diweddaf, yr ydym yn cael fod iechyd y wla<^ hon mewn sefyllfa tra boddhaol. Y mae nife* y marwolaethau yn llai nag y maent wedi boo yn yr un tymhor am ddeng mlynedd, ac hefrd yn llai na'r cyfartaledd chwarterol. Yn lle bod yn ddau ar ugain yn y fil, yr hyn yw Y cyfartaledd, neu yn bedwar ar ugain, fel f11 yr un chwarter y flwyddyn ddiweddaf, nid yfl ond yn un ar ugain. Cyfrifir fod hyn yJl achubiaeth yn mhoblogaeth y trefi yn unig 0 33,000 o fywydau. Nid oes amheuaeth naJ ellir cyfrif hyn yn ganlyniad yr holl ymdrecb' ion sydd yn y wlad mewn cysylltiad a glafl" weithdra a iechyd. Er fod llawer etc iilw wneud mewn darparu dwfr pur, a gwella tai Y dosbarth gweithiol, eto gellir bod yn falch ol hyn sydd wedi ei wneud, a'r effeithiau daionu8 sydd wedi canlyn hyny. TAN DYCHRYNLLYD YN CAERYNARFON.—Y& gynar, boreu dydd Iau, yr wythnos ddiweddaf) torodd tan allan mewn aiop draper, o eidda Mr. W. Owen, yn Caerynarfon. Llosgwyd Y siop i lawr, a syrthiodd dau berson, plentp tair blwydd oed, a'r wasanaethferch yn ebyrtb i'r elfen ddinystriol. Y mae yn ymddaogo8 fod y teulu wedi myned i'w gwelyau y noSoIl flaenorol am oddeutu 11 o'r gloch. Yn fuall wedi hyn, cafodd Mr. Owen ei ystafell wely yn llawn o fwg. Cyfododd a gwisgodd atJ1 dano, a deallodd fod y mwg yn dyfod o'r siop; yr hon oedd ar dan. Dechreuodd waeddi perygl, a cheisiodd am achub ei blentyn, y1 hwn a gysgai gyda'r wasanaethferch mewn ys' tafell uchel, ond methodd a myned i fyny II herwydd y mwg. Erbyn pedwar o'r gloch yr oedd y tan wedi ei roddi i lawr. a gweddillio11 y plentyn a'r forwyn wedi dyfod o hyd iddyn4* Y mae achos y tan yn para yn ddirgelwch hyd yn hyn. Y mae Germaniad yn New Orleans wedi ymladd tri duel mewn deuddeg mis, ac y mae yn awr yn.parotoi am y pedwerydd. Y mae newyddiaduron New Brunswick yJ1 hysbysu am deulu o saith, y rhai ydynt oil yn gynddeiriog. Y mae masnachwr Pwlaidd, o'r enw Frede- berg, newydd gyflawnu hxxnanladdiad Bishopsgate-street. Cynlluniodd ei hunan' laddiad bedwar mis yn ol, ac ysgrifenodd lythyr maith at y trengymholydd. CALLINEB CI.- Yr wythnos ddiweddaf aetb boneddwr perthynol i glafdy Royal Victoriffit yn Netley, am dro yn nghymydogaeth Soutb- ampton, ac yr oedd yn ei ganlyn gi Newfound; land. Yn y prydnawn, deallodd ei fod wedi colli lly thyron o'i logell, ac hefyd yr oedd el gi ar goll. Ni chymerodd un sylw o apBenol- deb ei gi, trwy foa hyny wedi dygwydd droioi1 o'r blaen. Y dydd canlynol teimlai y boo* eddwr yn fawr o herwydd colliad y llythyroflf a meddyliodd y gallasai ei fod wedi eu tyntt allan o'i logell y dydd o'r blaen gyda'i gadacb* pan yn rhodiana. Penderfynodd felly fyned ar hyd yr un llwybr, gan dybied y gallent f°j yn rhyw le nad oedd neb wedi bod ar ei ol e £ Wedi iiiyned oddeutu pedair milldir oddiwrth y clafdy, daeth o hyd i'r ci yn gorwedd ar J llawr, a'r llythyron yn ei ymyl Y mae J* rhaid ei fod wedi gorwedd yno am 16 o orlau. Ymae y tywydd am yr wythhos a aetb heibio yn bob beth ag y gallesid ei ddymu°^ mewn cysylltiad a gweithrediadau y cyfiaa*^ Y mae V lleoedd diweddaraf wedi cael adeg rhagarol i gael y gwair, tra y mae amryw ereu* wedi dechreu o (Jxlifnf y cyjmuaf yd. mae yr adroddiadau yn nghylch y cynyrch yJJ dra bolldhaol