Y Goleuad

MYFYRDOD GWLADGAROL. Pan yn rhodio bro unigrwydd, Ac yn tramwy llanerch liedd, Lie caf ryddid i mi'n athraw, A myfyrdod i mi'n sedd Mi a glywaf draed yn nesu, Swn fel sn n. rhyw osgordd lu— Bro unigrwydd drodd yn llwyfan I wroniaid Cymru Fu. 0 mor liyfryd gwmni'r dewrion Gynt fu'n eistedd wrth y illy w Met us meddwl iddynt forio 0 dan wlith boddlonrvvydd Duw; Telyn eneiniedig Cymru, Boed dy danau oil ar dan Yn dyrchafu can o foliant I wroniaid Cymru lan. Gymro, dring i glogwyn Amser, Dring er mwyn dy anwyl wlad; Tywallt ddeigryn—dim end deigryn, Lie yr huna gwyr y gad; GweI y meusydd oil yn gochion, Cocliwyd hwynt a gwaeddy frawd A fu'n ysgwyd cledd cyfiawnder Rhwng dy wflad a bythol wawd. Y mae heddyw flodau prydferth, Fel gwarcheidiol engyl cun, Yn addurno'r hen allora,u Lle'r aberthwyd 11a,wer un; Pa'm y synwn werd y cyfryw Mewn gwyfleidd-dra dwyfol pur, Oil yn dawel blygu'u penau Uwch nanerchau Gwalia dir. Y mae'r bryniau fuont unwaith Yn dafodau ereh o dan, Heddyw oil yn ymddyrchafu'n Hyfryd gofgcilofnau can; Eto er fod lied dwell swynol Yn cusanu'r llethrau glwys, Rhaid yw tywallt deigryn hiraeth Am y dewrion sydd dan gwys. Da.liwn ati ni chaiff Cymru- Gwlad y cedvrn—fyn'd dan len; Ond tra gallu yn teyrnasu Ymladd w.naivn dros Gwalia wen; Os dymchwelwyd ein Llewelyn Gan y gref ormesol don, Llawenychwn, y mae'n aros Ddwfn wladgarwch dan y fron. Pan anghofia'r byd chwyrnetllu Drwy yr eangderau maith Pan anghofia'r adar ganu A,c ymbyncio ar eu taith.; Pan anghofia'r blodau agor, A phan ddiffydd haul y nen, Y'th anghofiaf wlad amrylaf- Gwlad fendiga.id Gwalia, Wen. Gwrcn ar ol gwron gollir 0 fyddinoedd Cymru Sydd; Ltlanwn heddyw yr adwyau Er mwyn llwyddiaiit Cymru Fydd; Cofiwn Gymru, fechgyn anwyl, Cerwch Gymru lawn o swyn, Glynwn wrthi, gweddiwn drosti, Nac anghofhvn Gymru fwyn. Oomvil rated. D. EVANS (GwyNtaeron),

1- GWEDDI YN YR ANIALWOH. Arwain fi trwy'r dyrus anial, O! fy Nuw, a/th Ysbryd cu: Da.l fi yn ngwyneb pob temtasiwn, A rhag brad gclynion lu; I orchfygu Pob drygioni sy' wrthwy'n ynglyn. Portha fi a Bara'r Bywyd,— Hyn a'm eyual a.r y daith; Rho imi ddwfr o'r graig i'w yfed,- Gad i'm farw yn dy waith; Wedi hyny Boed y nefcedd i mi'n rlian. Llandegfan, Mon. ROBERT PARRY,

Y LILI UNIG. (Ganfyddwyd yn yr ardd yn nghanol rhuthrwyn(t Ebrill). Hardd Jiili wen brydferthaf, Dangoseg ydwyt ti o burdeb sancteiddiolaf, cain, Archengyl nefoedd Rhi; Fel alltud ydwyt heddyw 0 fewn rhyw Batmos erch Ond gobaith ynot sibrwd wnn- Daw'r haf a'i wenau derch." 0! blentyn gwyii distawrwydd, Ma,eir riefo,edd ar dy fiji, Yn gwenu rhyw gyfaredd drud Er tremiad blwng yr hin Ni wna y storm greulonaf Ddistewi'th bregeth ddim, Mae hon fell Duw yn mynu byw Mewn anorchfygol rym! Ffarwel flodeuyn gwylaidd! Mae llais y byd o draw Yn tori fy myfyrdod glan, Gan roddi iddo daw Ond gwersi per dy fywyd Ganleofewnfymron, Ymdrechaf fyw fel ti i Dduw, Yn ddistaw, pur, a Men! Newport, Mon. J. GREY EVANS,

MAESTEG. Cynhaliodd eglwys, Libanus ei chyfarfodydd blyn- yddol y Sabbath a'r Llun, Mai 3 a'r 4. Y gweini- dogion oedd yn gwasanaethu eleni oedd y Parclm. Dr. Cynddylsn Jones, John Morgan Jones, Caer- dydd, a Wm. Thomas, Tabor, Maes-teg. Cafwyd cynulleidfaoedd da iawn drwy yr holl gyfarfodydd, ac yn ol yr hyn a, glywais i fod y casgliadau yn dda iawn, ag i fy-ny adisgwyliad y swyddogion, ac oddiar pan y mae eu gweinidog ieuanc, y Parch. H. W. Thomas, y maent bron a thalu yr oM o'r ddyled oedd arnynt. Os nad wyf yn camsynied, y maent wedi talu tua, mil o bunau yn ystod y chwech neu saith mlynedd diweddaf. Marwolaetha u.—Dr wg genym orfod cofnodi mar- wola,eth Anthony PoweM, un o ddynion goreu a gwir ffyddlon am flynyddau lawer yn eglwys v Garth. Bu yn overman am flynyddau yn mhwll y Garth, ond yn. awr er's rhai blynyddau wedi yni- ddiswyddo, ac oddiar pan yr ymddiswyddodd ef y mae Cwmni Pwlly Garth wedi gwel'd ei eisien ef, a gwyn fyd na bai rhywun tebyg iddo ef yn clod yma eto. Ac hefyd fe wel eglwys y Garth a'i deulu ei eisieu yn fawr iawn. Claddwyd ef yn Llangynwyd dydd Gwener, Mai laf.—Hefyd bu farw yr hen frawd anwyl William, Thomas, Graig- fach, a chladdwyd yntau yn yr un He y dydd can- ly:nol, Mai 2. Yr oedd ef wedi cyraedd oedran mawr o driugain a phymtheg, ae wedi bod yn ifyddlawn a gweithgar yn y winllan am ddeg*m o, flynyddoedd, a ehyhyd ag y gallodd bu yn ffydd- lawn iawn ynglya a'r caiiu. Eglwys Jerusalem.—Tna blwyddyn yn ol agor- wyd festri newydd yn Nantyffyllon, lie tua. haner y ffordd rhwng Tabor a Hermon, yr hwn le sydd yn cynyddu yn gyflym iawn, a thrwy ymdrechion y rhai a aetfo allan o'r ddwy eglwys—Tabor a, Her- mon, 31'1' gweinidog a benderfynodd y pwyllgor o'r gwahanol eglwysi roi gal wad iddo i ddod i arwain yr achos yn y lie newydd, sef y Parch. H. Solfa Thomas, ac erbyn hyn y mae y festri wedi myned yn rhy faeh, ae y maent, wedi ca,el caniatad y Cwrdd Mi sol i fyned ymlaen i adeiladu capel, a, thebyg y bydd y capel newydd yn barod iddynt i fyned iddo ymlien blwyddyn a,rail.

LLUNDAIN, Dydd Gweiiier diweddaf, ago foci d Tywysog Cymru Dramwyfa. Drydanol De Llundain. Ymgasglodd mileedd lawer ynghyd i'w weled a'i groesawu, n. gwelid ymhlith y dyrfa. Lundeinwyr o bob Idivv a. lluu o wreng a tionheddig. Yno yr oedd T tlawd yn ei garpiau, a'r cloif wrth ei faglau, ac yno yr oedd y pendefig a'i foneddiges yn eu harddwisg- oedd, a pliawb yn llawen, ac. mewn hWyll dda. Dyddcxol oedd gweled John Burns yn nghanol urddasolion y bendefigaeth yn ei siaced navy-blur a'i het bowler. "Good old John," ys dywedai ugeiniau o weithwyr y brifddinas wrtfi edrych arno. Gwaith y Cyngor Sir ydyw'r D'ramivyfa lion; costia. i drethdalwyr Llundain ugeiniau o, ffloedd o hunau a'r gweitliiwr yn fwyaf arbenig a dderbyn fudd oddiwrthi. Trwyddi gall dyn sy'n gweitliio yn y ddinas, fy"- allan ar gyrion y wlad, bump neu chwe' milldir oddiwrth ei waith, a myn'd a, dod foreu a hwyr mewn rhyw lianer Hwr. a'r daiib yn ol a blaeu am ddwy geiniog. Gwelid oddiwrth y derbyniad a gaffai'r Tywysc-g ei fod yn bur boblog- aidd, ond prin y mae mor boblogaidd gyda'r Saeson a'i dad. Gwelais y dydd o'r blaen un papyr Seisnig yn gresynu fod pob ymdrech a wnaed i geisio codi dyddordeb yn y Tywysog at Redegfoycld Ceffylau w edi pi'ofi'n fethiant! v Ac am liyny nid yw mor boblogaidd gyda'r Saeson ag; y gallasai yn hawdd fod! Ond iechyd i'w galon. ddywed Cymru am osod ei fryd ar rywbeth mwy teilwng o dywysog a dyn na rhedegefydd ceffylau. Brydnawn Llun, cynhaliwyd cyfarfod yn nghapel Jewin. Newydd na cliaed, erioed o'r blaen ei gyffelyb yn Llundain. Gwahoddasai Undeb y G-weinidog- ioin Cymreig bob gweinidog o Gymro sy'n gwasan- aethu'r Saeson yn Llundain i. gyfarfod eu brodyr Cymreig yn Jewin. Daeth nifer dda. ynghyd, ond nid cymaint ag a, fuasid yn ddisgwyl pan, gofier fed 76 o weinidogicn yn medru siarad Oymraeg ar hyn o bryd yn gwasa iiaethu'r gwahanol enwadau Ymneilllduol yn Llundain. Declineuwyd y cyfair- fod trwy welddi gan Dr. Owen, Evans, hen weinidog Llundeinig oedd ar ym,weliad. Addawsai'r hen dad hybarch, y Parch. Richard Roberts, sydd erbyn hyn yn 80ain oed, dded yno i anerch y cyfarfod, ond Uuddiodd IIesgedd ef. Llanwyd yr adwy gan, y Cymro byw a plioblogaidd, y Parch. J. Morgan Gibbon. Wrth a,hr arno i anerch y cyfarfod, ad- roddodd y Gadeirydd, y Parch. J. E. Davies, M.A., hanes y mudiad hwn o'i gychwyn, a dangosodd fod yr awydd am gyfarfod feMy wedi cael ei deimlo gam y gweinidogion Oymreig a Saesneg fel eu gilydd. Gyda. dweyd hyn, sylwodd Mr. Da,vies mai arwydd- air cadeirydd a ddy'lai fod: "Efe a. eistedd ei hun, ac a daw a, son." Ac felly galwcdd ar Mr. Gibbon. Gwyr pawb, yn Nghymru a Lloegr, gwr m.or hv- lithr ei ymadredd yw Mr. Gibbon, ao yr oedd ei ara.eth yn un nodweddiado!. Wrth son ei fod yn ceisio llenwi lle'r Parch. R. Roberts, sylwai iddo wel'd arfri'iii.viiu )it mewn papyr newydd gan foneddiges Who was desirous of exchanging; a muff for a, canary; you, I am afraid have exchanged a. ca.na.ry for a muff," Ond balch iawn oedd o'r cyfle hwn i gyfarfod ei gyd;genedl, a mawr hyderai y gellid trefnli i gyfarfod o hyn allan yn rlieolaidd. Yr oedd y Cymry yn myn'd ar gol'l yn eangder Llundain, a byddent a,r eu iienill o ga,el cyfarfod eu gilydd, yn un peth, er mwyn m,edru ystyried a thrin pethau, ac hefyd, yn fwy fyth, er mwyn ys- brydoliaeth. We Welshmen cannot play a. losing game." Rhaid wrth ysbrydoliaeth cyn y medrai'r Cymro weithio a llwyddo. Dysgai'n tadau ni i fod yn cstyngedig, ond gwers- yn ffuio'r Sais. ac nid y Cymro oedd hono, Er hyny talodd warcgaeth grc-f i ddoetrhineb y tadau a'u gallu i drefiiu, ac ofnai nad oedd y plant cystal a, hwy. Angen oedd am ysbrydoliaeth i'n deffro. Lief rhai pobl yn y dydd- iau hyn yw "Wake up, John Bull." Tueddid Mr. Gibbon Ï!'w newid a, dweyd: Wake up, John Jones." Dywedai'r Parch. Griffith Jones, awdwr The Ascent, through Christ," a llyfrau adnabydd- us eraill, y dylem gael Ciymanfa fawr Gymreig an- enwadol yn Lilundain bob blwyddyn. Siaradwyd yn mhellach gan y Parchn. JiJ. Young, John Davies, Arberth Eivans, E. Thomas, D. C. Jones, Cornwall Jones, Justin Evans, Westbury Jones. Cynyfiodd y Parch. J. Machreth Rees, ac eiliodd y Parch. J. Morgan Gibbon, fed pwyllgor o wyth'vn cael eu henwi i wneyd y trefniadau a, welont yo dda. Pas- iwyd liyny yn unfrydo,] a brwdfrydig. Y pwyllgor,, yw y Par'chn. J. E«. Davies, M.A., Jewin, Richarcf Roberts, Westbourne Grove (Willesden gynt), J. Morgan Gibbon, D. C. Jones, E! Young, R,. Lloyd Jones, E. Thomas, ac Arberth Evans. Wedi gor- phen hyn, mwynhawyd y te blasus a. ddarparasai caredigrwydd chw iorydd haelionus capel Jewin, ac ar gynygiad y Parch. W. Justin Evans, a'r Parch. R. Lloyd Jones yn eilio, diolchwyd iddynt yn gynes am eu te, eu gwen, a'u croeso. Rhyfedd gymaint o dalent oreu Cymru sydd yn mhulpud Lloegr. "Mae Cymru'n dlotach o'ch achos chwi," meddai'r Dr. Owen Eyans, wrth y Saeson yn y cyfarfod hwn, a; gwir a, ddywedai"; ond ardderchog o beth yw tlodi sy'n troi n iechyd- wriaeth i eraill. Ac nid ar y pregethwyr nia.e'r bai, bob amser, os ydyw Cymru yn eu colli. Dy- wedai un o weinidogion Saesrieg Llundain wrthyf dro'n 01 nad: cedd ganddo ef ddewis yn y mater. "Ohes i ddim. galwad gan eglwys. Gymraeg," medda.i, ac nid oedd genyf ond myn'd at y Saeson." Ond parhaodd yn Gymro fel lienor; a heddyw ceil* ef, er nad yw eto ond ieuanc, yn wein- idog egliiy's Saiesneg fawr yn Llundain, ae yii un o lenorion blaenaf Cymru; ac o'i brofiad y rhoddodd ei gyngor adnabyddus i ieuenctyd ei wlad: — Dante, dos i'w ganlyn, Shakespeare', tro- i'w fyd, Cofia Bantycelyn Yr un pryd."

Jedd, y troai y dioddef yn enill liyd yn nod i'r l°ddefwyv. Wedi eglurhad ar rai o r pwynt- la,u" pasiwyd y penderfyniadau yn, unfrydol, a phenodwyd Pwyllgor yn cynrychioli yr, holl ynghorau i wylio ewrs petliau ac i gyfarwyddo ynglyn, a, gweinyddiad y ddeddf.