Tarian Y Gweithiwr

BEIRNIADAETR Y DARN ADRODDIAD- OL DIRWESTOL, EISTEDDFOD TREBOETH, EBILL 27AIN. Daeth chwech o gyfansoddiadau i law, pump o honynt yn gyfansoddiadan barddonol, ac un cyfansoddiad rhyddiaethol, yn dwyn y flug- enwau canlynol:—Un am el Achflfc (rhyddiaeth), Elddyl (yn lie Etddll), tfofidus, Dlrwestwr. Dlrwestwr yr all, a Teimladwy. Y mae hon yn gyBtadleuaeth dda lawn ar y cyfan. Er eu bod yn gwahaniaethu llawer eto i gyd, y mae yn I ymdrech deg/ ac y mae pob un o honynt gorea y gall yn 4 cvrchu at y nod.' Oredwyf nad o le fyddai awgryrn garedig I'r pwyllgoryma, ac 1 bwyllgorau ereili hwfyd, ar yr angenrheldrwydd Iddynt diev.-is testyn f. ganu arno, ac nid gaiael penrhyddid i bob un ddewla el destyn. Pan fyddo pob un a'l fesar el hon, yn nghyd ai destyn ei hun, mewn cys- tadlenaeth, gorchwyl anhawdd lawn ydyw gwneud chwareu teg a'r cyfansoddiadau ac y mae yn rhaid i mi gyfaddef mat anhawdd lawn genyf oedd dewis y goreu y waith hon, o her- wydd y penrhyddid (os penrhyddid hefyd) ymi. Ond gwnes a fedrwn o dan yr amgylchiadau, ac wele y cyfryw Un am ei Ajhub.— Darn o ryddlaeth sydd gan hwn ond y mae yn rhaid i mt gyfaddef am ei gynwys fel y Salmydd gynt,—4 Dyma wybodaeth rhy ryfedd i mi; rhyfedd yw, ni fedraf oddl- wrthl.' Y testyn yw 4 Dyn yn feddw,' 36aln o linallan ond y mae 30 o honynt yn son am greadigaeth y dyn, yn nghyd a darlaniad o hono, ac y mae hwnw yn ddieithr farddonol. Dywed fod ei ben yn gawg aur llawn o berlau el gloatiaa yn dabyrddar pres dwy ffenestr o arlan byw yn el ddau lygad dan rosyn yn el ddwyradd.' Pa beth yw hyn 7 Credwyf pe byddai pen dyn o'r natnr uchod, y byddai llawer pen dyn o'r natnr achod, y byddai llawer lawn yn ea gosod ar werth er mwyn boddio ea blys ac o'r to arall, pe byddai yn boslbl ei newld, gosodwn i yr hwn aydd yn fy meadlant ar werth er mwyn gwaredu y boen ddiderfyn sydd yoddo. Ond dyna, nid wyf yn ei ddeall. Cawn y chwe' lllnell olaf ar 'ddyn yn feddw ac y mae y ddwy ffenestr arian byw wedi troi yn.rlsial, a'r cawg aur Ilawn o berlan yn for a ryfeddod,' fel mal tryblith ydyw. Os dechreu y mae yr awdwr, myfyried ar y pethau hyn, ac arosed ynddynt. Na feddylied mal tormala ydyw cyf- ansoddiad na, ond ffrw/th meddylgarwch a chelfyddyd l'w oBod allan. Aed yn mlaen, a threled eto. I Eiddll. Y Meddwyn.' Wrth ddarllen hwn, yr wyf yn teimlo yn nghwmni bardd lenanc yn dechreu cyneu y tan awenyddol yr aelwyd eto heb wresogi, heb ymgyfoethogl nemawr mewo iaith na syniadau, a llawer lawn o frawddegau sydd wedi llwydo mewn barddonlaeth, megya, 4 Tra'n gwarlo el arlan am 'rhyn nld yw fara.' Amlwg hefyd wrth y darn o ran mesur mai an leaanc I yw, oblegyd newidia el tesur dair gwaith mewn deagaln lllnell. Y mae fel yn dechreu ei yrfa, ac yn colli el wynt. A lied gymysglyd ydyw y darn. Ond aed yn mlaen, a chredwyf y rhagora yn mhell ar hyn cyn hir. Gofidus. Ymson gwralg y meddwyn.' Yr ydym erbyn hyn ar raddfa nwch ar lechweddau Parnassus.' Y mae Gofidas yn anadlu yn gryfach a choethach el arddull. Ymson ydyw ond er taw ymson ydyw, tyr allan i slarad yn gyhoeddas yn y 14eg o'r llfnellau, fel y canlyn, —4 Edrychwch ar fy ngwiag,' &c., ac yna a yn 01 1 ymson drachefn ond rhaid cofio fod yr ymaon wedi el golli, a gellid deall yt oil o'r bedwaredd-ar-ddeg i'r dlwedd yn alarad cy- hoednis. Y mae yma Unellan da lawn, rhai o honynt yn rhagorol. Oelsla weithlo plot allan, ond y mae yn methu; nld yw yn hwn beth bynag yn 'bwrw y bel i bared,' ond syrthia 1 lawr heb gyraedd y climax. Trueni hefyd. Dywed,— —4 Oynghorlon Fyrdd a gefals adseinlaat yn fy nghalon Fel arlangylch Al nld yn y meddwl y maent yn adselnio ? Beth am y gydwybod ? Ai nld hon yw y gareg ateb, ac nid y galon ? Gwall arall yw y gair gwrthddrych I so nid gwrthrych.' Ond wele Unellau campus 4 A ydyw ffrwd dyngarwch wedi sychn, A gallu cydymdeimlad wedi methu A Ifrwyno trachwant' Ac y mae ereill rhagorol yma. Ond fel y dy- wedais, mae yn anorphenedig heb y climax nen y colyn. Gydag ychydig gaboll, gwna ddarn da. Pe wedi trwsio ychydig yn helaethach, credwyf taw hwn fyddat y darn adroddiadol gorea. Dlrwestwr.—4 Meddwdod a Dirwest.' Dyma gynllon o ddarn adroddiadol rhagorol ond er el fod yn dechreu yn odidog o dda, y mae yu goatwng ei eagyll yn faan wedi cychwyn. Y mae yr wyth lllnell cyntaf yn rhagorol ond y mae yn gwanhau yn y llinellaa ereill, megys,— Gwaiigofiald gwledydd daear lawr.' Y mae daear lawr' yn rhy sil o lawer I ateb y llinell- au blaenorol; a llawer awr yn gryfach lawer nag 4 ambell awr.' Cawn ar ol hyn ral llinellaa da lawn eto, yn darlunto- 1 Dirwest ar ei sedd, Yu chwlfio'i theyrnwialen lawn o hedd.' A 4 Meddwdod wedi trengn yn ei waed.' Ac eto wedi i'r gelyn drengu yn el waed, daw y ddwy linell yma i derfynu,— 1 0 brysled y boreu pan fyddc yr lor Yn claddu'r archelyn yn eigion y mor.' Pa angen i'r lor ei gladda yn eigion y mor, ac yntau wedi trengu eleoes ? Rhald i mi ddweyd fod y diw3ddnod, yn ughyda rhai llinellaa ereill sydd yn y darn, yn hollol anheilwng o gyfangorff llinellaa Dlrwestwr a phe buasal yn el ddarllen drosodd unwalth neu ddwy, buasal yn gyflawn nald yn nes yn mlaen i gael rhan o'r pres. Y tro hwn, beied el hun. f Dlrwestwr yr ail.—4 Pa beth yw meddwdod. Y mae darn rhagorol o ddesgrlfiadol gan Dlr- westwr yr ail, yn gweith allan y syniadau yn rhagorol, ac yn medda ar iaith gyflawn a chref iawn. Y mae ynddo frawddegau godidog i ml, ac yr wyf yn cwbl gredo taw Revised Edition Dirwestwr 1 ydyw hwn, oblegyd y mae y ddelw yn amlwg, a gelUr dweyd am dano, A'th leferydd sydd debyg.' Y mae lliaellau yn y ddan bron yr an peth nls gellir gwahan- laethu nemawr rhyngddynt. Ond y mae yn hwn fanan gwelnlon eto ac y mae y penlli olaf yn wanach yn hytrach nag yn gryfach, fel y dylasal fod. Ond ar y cyfan, y mae yn dda k^Teimladwy.—4 O paid a meddwi mwy.' Dyma y baidd, yr awenydd gorea o ddigon. Gall llawer o honom ddweyd, 4 A awm mawr (o drafferth1 y cefais i y ddinasfralnt hon.' Ond gall hwn ddweyd, Minan a anwyd yu fretntof" Y mae hwn yn frelnlol awenydd. Pan yn darllen hwn, teimlwn el fod yn ehedeg yn ddi- drafferth fel seraff gloew ar adenydd y wawr facddonol, yn myn'd gan ddesgrlfio yn odidog lawn. Os awn i ddechreu dyfynu, ofnwn na therfynwn. Ond cymerer y penill olaf hwn yn engtalfft Mae ysbryd sobrwydd ar el hynt, Yn telthio bryn a doJ, Mae ysbryd sobrwydd yn y gwynt Yn galw ar dy ol Ac Ysbrvd arall, Ysbryd mawr • Y gwr ga'dd farwol glwy' Wrth brynu'th fywyd, eilw 'nawr,— 1 0 paid a meddwi mwy.' Dyna index o hono Rhagorol. Yn awr am y gorea. Y darn adroddiadolyr wyf yn telmlo hwn dlpyn yn emynol. Pe baasal Teimladwy wedi dewis Iddo el han feaur mwy pwrpasol, ni faasal ynwyf amheuaeth. Ond y mae Dirwest- wr yr all mor ddeagrifiadol, eto heb fod ar yr an testyn, a thrwy hyny daw yr anbawsder yn fwy o lawer. Pe buaaent ar yr 8U testyn, hawdd fyddai penderfyna; ond Did felly y Mae. I Ac wedi darllen a darllen, drosodd a throsodd drachefn, yr wyf yn mothu yn gydwybodol wneud dim:6n.1 rhanu y wobr rhwng Dirwestwr yr Ail a Telmlsdwy. Ydwyf, yr eiddoch, Yn rh wymau'r aweu, Treforris. MAESYDDOG FRANCIS.

AT DRETHDALWYR PLWYF YSTRAD. YFODWG. MR. GOI.—Caniatewch i mi gael ychydig ofod o'ch papyr I ddweyd gair nea ddaa mewn cysyllttad a'r hyn sydd yn cymeryd lie yn y pIwyf yma ar hyn o bryd mewn perthynas I fnanes y plwyf, ys dywedir. Gallwn dybio fod rhai cyfelllion taa Threorci wedi dodi lefain yn y blawd ac yn ol y alarad glywlr drwy y He, y mae yn gweitbio ei ffordd yn lied effelthlol. Mewn plwyf-gwrdd (Testry) a gynaliwyd yn y Pentre, dychymygwn weled cwmwl bychan fel cledr llaw gwr yn codl, a hyny heb fod yn mhell lawn oddiwrth gadeirydd y cwrdd ae er nad wyf yn broffwyd, nac yn fab i broffwyd, dychymygaf fy mod yn clywed swn ystorm yn y pellder. Yr oedd yn dda fod genym gadeir- ydd lied brofiadol y tro hwn a chwareu teg iddo ef, gwnaeth ei waith yn lied foddhaol, ond wrth gwrs, nid wrth fodd pawb. Yn un pebh, yn ol tystiolaeth dan ddyn cymeradwy o Ton yr Ystrad, fe ddechrenwyd y Vestri cyn yr amser penodedlg, hyny yw, haner awr wedi pamp. Yr oedd y ddaa Warden eglwysig (ChurcJti card en) wedi en dewis cyn yr amser apwyntiedig i ddechreo y Vestri. Bid siwr, yr oedd hawl gan Ofifeiriad y plwyf I ddewls un Churchwarden, ac uld ydym am ei felo am ddewis Eglwya wr, ond mae y ffaith fod yr an a ddewis- wyd gan y bobl yn Eglwyswr, pan y mae Ym. neillduaeth cymalnt yn y mwyafrif yn y plwyf, a'i fod wedi ei ddewls cyn haoer awr wedi pump, yn ymddangos dlpyn yn suslhctmts. Ond bid a fyno am hynyna, yr hyn a yagrifenwyd a ysg- rifenwyd. Gobelthlo y gwna trethdalwyr y plwyf yma yn y dyfodol edrych i mewn i'r pethau sydd yn dal perthynas agos a hwy, a gofala am fod yn y Vestry Meeting nesaf, nid erbyn yr amser penodedig, ond pum' mynyd oyn hyny. Hotfwn ddweyd gair yn garedig with Mr. Samuel gobeithio na wnaiff dramgwyddo. Gofelwch astudio y pwnc yn drwyadl y tro nesf. Baasai yn dda genyf pe buaaech wedi bod yn allaog i ateb y cwestlynau a ofynwyd i chwi y tro dlweddaf; ood hyderaf y byddwch wedi arfogi eich han erbyn y tro nesif. Keep youi powder dry. Gobelthlo hefyd y cynellr y festrl nesaf mewn lie digon eang I gynal rhyw fil o lelaf o'r trethdalwyr, a hyny yn gfsaras, ac nid yo swyddfa y plwyf, fel y tro dlweddaf, lie yr oedd pawb wedi eu pacio fel defald mewn corlan, ac yn gorfod bod ar eo sefyll drwy y cwrdd. Dymniiol lawn fqasal cael y Drill Hall, nen Hen Slloh, neu yn wlr ar Pentwyn. Yr wyf wedi cael ar ddeall fod y persona a a benod- wyd I edrych I mewn I welthrediadau y plwyf wedi bod wrth ea gwaith yr wythnos ddiweddaf. Fe geir y result yn y festrl nesal. dybygaf. Cofiwch fod yn bresenol.—Yr elddoch, GWYLIEDYDD.

CYNGOR SIROL MORGANWG A'R ROYAL- TIES A'R GROUND RENTS. MR. (]"OL.(' aniatewch 1 ml ofod fechan och newyddiadur pobiogaidd i alw sylw fy nghyd- weithwyr yn Aberdar at abaenoldeb rhai o ftelodc,u y Cyngor, sydd mewn enw yn cynrych- ioli y rhaubarbh poblogaidd hwn, yn y Special Meeting a gynaliwyd yn Castellnedd, dydd Matvrth, y 7fed cyfiaol. Beth sydd yncyfrif am eu habsenoldeb o'r cyfarfod pwyslg hwn ? Mae yn wybyddus fod pynclau pwyslg y Royalties a'r Groand Rents i gael eu gwyntyllu ar y dyddiad uchod gan y Cyngor. Cynygiodd Alderman Aaron Davies y penderfynlad can- lynol :—4 Fod y Cyngor i anfon delseb i'r Senedd I ddymuno arnynt i baslo Mesur I drethu Royaltiea a Ground Rents at ddybenloni Sirol, yn lie y Van and Wheel Tax oedd wedi cael el ddlfodl.' Wrth gwrs, yr oedd Alderman Aaron Davies wedi rhoddi rhybodd blaenorol o'r cynygiad a ddygodd o flaen y Cyngor felly, nld oedd rhith oesgus gan yr aelodan nad oeddynt yn gwybod am y ffaith. Yr ydym yn galw ein haelodan Seneddol i gyfrif os byddant yn absenol o'r Ty pan y cymer dadl a rhanlad le ar fater pwystg, a chredwyf y dylem alw aelodau y Cyngor Slrol 1 gyfrif yn gystal pan fydd mater pwyslg fel hwn o flaen y Cyngor. Dyient o leiaf roddi eglurhad bodd- haol l'w hetholwyr am eu habsenoldeb. Y mae y Royalties a'r Ground Rents yn berwi y wlad yn y dyddiau hyn, yn arbenig felly mewn lleoedd gwelthfaol fel Aberdar a Chwm Rhondda, a dysgwyliem,—adywedwn yn gryfach, dylasai,-ein cynrychiolwyr oil fod yn bresenol pan oedd pwnc sydd yn dal cysylltiad mor agos a'n buddianau nl, y dosbarth gweithiol, i gael el wyntyllu gan y Cyngor. Da genym weled fod y penderfynlad wedi el garto gyda mwyafrif mawr. Ond nid oes dlolch t'r absen- olion am hyny. Pa le yr oeid y boneddigion D. P. Davies, Y. H., Yoyslwyd, a James Lewis, Y.H., Plasdraw ? Paham na fnasent yn bre- senol ? Dylem gael eglurhad ganddynt, a hwnw yn eglurhad boddhaol. Beth oedd yn cyfrff am eu habseaoldeb 1 Gobeithio na raid cymhwyao gelrlau Shakespeare atynt, Some- thing is rotten in the state of Denmark.' Al y buddianau sydd gan y boneddigion hyn yn nglyd a Royalties a Ground Rents oedd yn eu cadw draw ? Dywedai Mr. Davies, Ynyslwyd, wrth el etholwyr ei fod dros drethu Royalties a Ground Rents. Paham ynte na fuasai yn dangos hyny drwy roddl ei bresenolbeb a phleid- lelslo o blaid y cynygiad pan y daeth gerbron. Actions speak loader than words.' Ymffrost- lai y boneddwr o Plasdraw ei fod yn fwy o Ryddfrydwr na'i gydymgelsydd tellwng, Mr. Jones, Brynhyfryd. Yn sicr, nid yw ei weith- redoedd hyd yn hyn yn cadarnhau yr haeriad. Paham na faaaai yn bresenol dydd Mawrth ? Mentraf ddweyd mal nid fel hyn y baasai ei gyaymgeisydd, Mr. Jones, yn ymddwyn taag at ei etbolwyr. Yn awr, gydweithwyr, pan ddaeth mater oedd yn dal cysylltiad mor agos a'n buddianau a'n lies o flaen y Cyngor, dyma gynrychlolwyr Wards No. 2 a 3 yn troi eu cefnau arnom. Gobelthlo y bydd I ni gadw y ffaith hon mewn cof ar gyfer y dyfodol. Mae yn rhaid i ni gael cynrychiolwyr a dlgon o asgwrn cefn ynddynt i amddtffyn ein hawlian, ac nid cynrychiolwyr glasdwraidd sydd yn edrych ar fuddianau land- lordiaeth o flaon eiddo y werin. A gawn ni air yn mhellach gan ral o fy nghydwelthwyr ar y pwne- hwu ?- Yr etidoch, GLOWR.

CYMDEITHAS YR IAITH GYMRAEG. Y CYFARFOD BLYNYDDOL YN ABERYSTWYTH. Nos Wener, y lOfed cyfiaol, cynallwyd cyfar- fod o gyfeilllon y Gymdeithas uchod yn y Coleg, Aberystwyth, gyda'r amcan o ffarfio Pwyllgor Lleol 1 roddi croesaw 1 ymweliad y Gymdeithas a'r dref ar adeg y Cyfarfod Blynyddol, dydd Gwener, Mal 31aln. Cymerlr cryn ddyddordeb yn y symndlad, ac y mae rhai o wyr mwyaf dylanwadol y dref a'r wlad oddiamgylch yn bleldiol tddo. yn mysg y rhai y gellir nodi Col- onel Davies Evans, Hlghmead, Arglwydd-raglaw y sir. y Prif-athraw T- C. Edwards, D.D., C. M. Williams, Ysw., Maer y dref. Peter Jones, Ysw., Cadeirydd y Cynghor Sirol, ac ereill. Dysgwyllr Iarll Lisburne I gymeryd y gadalr yu y cyfarfod cyhoeddus. Yn y cyfarfod nos Wener dlweddaf, y Parch J. A. Morris yn y gadair, ffurfiwyd pwyllgor lleol 1 groesawu y Gymdeithas, yr Hennrlad 0. M. Williams, Maer Aberystwyth, i fod yn gad- eirydd, a Mr. Thomas Williams, Commercial and Grammar School, yn yagrifenydd. Ar ran y Coleg, rhoddodd y Parch. Dr. Ed- wards nenadd y Ooleg at wasanaeth y pwyllgor 1 gynal y cyfarfod cyhoeddas, a aatganodd el barodrwydd i roddl croesaw cyhooddus I aelodaa y 3ymdelthas, a chyfeillion y roddir gwahoddiad iddynt, yn y Coleg, rhwng cyfarfodydd y pryd- nawn a'r hwyr ar yr 31ain yr hyn a rwydd- haodd ffordd y pwyllgor gryn lawer, a diolchwyd yn gynhes i Dr. Edwards am ei garedigrwydd. Cafwyd ymdrinlaeth maith ar faterion eralll cysylltiedig a'r gwath, a dangoswyd pob brwd- frydedd I gelslo gwneud y cyfarfod mor llwydd- lanas a* y mae roodd. Y mae y trefntadan mor bell ag y maent wedi ea cwblhau fel y canlyn -Yn y prydnawn oynelir Cyfarfod Blynyddol yr aelodau, y Parch. T. C. Edwards, D.D., yn y gadalr, ac 1 roddl anerchiad ar waith y Gym- deithas. Yn yr hwyr, cynellr cyfarfod cyhoedd- us, a dysgwyllr Iarll Liisburae i fod yn gadeir- ydd, a thraddodir anerchladau gan Aelodau Seneddol, ac aelodau blaenllaw cynghor y Jym- delthas, yn cynwys yr Archddiacon Griffiths. Dr. Isambard Owen, Proff T. F. Roberts ac eraill. Y mae pwyaigrwydd nelllduol yn gysylltiedig a'r cyfarfod presenol, o herwydd mal yn y cyfar- fod hwn y penderfynir ar welthrediadau y Gym. deithad yn y dyfodol yn ngwyneb y cyfnewld- iadau pwyslg geir yn y Code newydd i gyfarfod a gofynlon y Gymdeithas.

NAZARETH, CWMGARW. Cynallwyd cyfarfodydd pregethu blynyddol Methodlstlald CaIfinaidd. Llest, Cwmgarw, ar y Sal a'r Lloo, y 12fed a'r 13ag cyfisol. Pregeth- wyd gan y Parchn. Wm. Powell, Nantymoel; D. Jones, Pontycymer Wm. Thomas, Maesteg, a D. Evans (A.), Pontyrhyll Cafwyd pregeth- an grymos. ac arwyddion amJwg fod y Meistr Mawr yn arddel ei weision. Er mai eglwya fechan eydd yn y lie uchod. gallwn feddwl fod llawer o ymdrech yn cael ei wnead i ddyrchafo enw y Gwaredwr. Gobeithto y bydd i'r Ar- glwydd fendithio ea Hafar i ddwyn llawer o eneidiau i afaei yr lachawdwrlaeth. lIlIDEITHYDD.

NEUADD DDIRWESTOL ABERDAR. Nos Lun diweddaf, o dan nawdd Arglwydd Aberdar a Syr W. T. Lewis, Yew., Maerdy, rboddwyd cyngherdd oruchel gan y personau canlynoI :-Mlss Alice Gomes, (ein dyfodol Patti); Contralto, Mias Kate Morgan Tenor, Eos Morlais Bass, Mr Sandford Jonea; Violin- ist ac Accompanist, MissMeta Scott, A.R.A.M. Oafwyd cyngherdd ardderchog. Yr oedd yr holl artistes yn cann yn fendigedig, ond yr hon oedd yn gwefreiddio y dorf oedd Miss Gomes. Medda ar lais swynol, par. ac eang el gwmbas, ac mor ddldaro a diynahonjjar. Yr oedd y ac mor ddldaro a diyuahongar. Yr oedd y lleill yn dda droa ben hefyd. Y mae Miss Morgana wedi gwella yn anghyffredln er pan I y clywals hi o'r blaen. Am yr Eos, mae ef yn dda yn wastad, ond ei fod yn lied wan. Am Mr Sandford Jones, yr oedd ef yn lhagorol iawn. Ao am Miss Scctt, darfu lddi hlthau wneod el rhan yn dda lawn-yn enwedig ar y berdoneg a'i1 orwth. Yr oedd yno dyrfa anferth wedi dyfod yn nghyd.-rhat nad ydynt byth i'w gwoled mewn an gyngherdd. Ond y mae yn I bity garw na all dytiion pan y byddontyn dyfod yno, ymddwyn yn fwy gweddaldd. Yr wyf yn methu yn lan a deall oeth yw yr ar feriad cas syed gan ufiynn.ii i ysmo»:i<» )n y nenadd, pan y gwyddunt or fod ^\uy y.h cael ei wahardd V di^eid fydd i nnrbyw un. gael ei ^ospi. "Viae yu huflo! ciwbiuiol i'r d»t- ganwyr eu hui.ain, he yn rti.nioynol ar y gwyad- fodolion. Dy!eDt gofij mai lild mewn rhyw Music Holl y maeLt, Gobeith o y cymer&nt hyn yn gsredii; &• eu ystyriaeth, a'i adael yn y dyfodo!. Cafodd Miss Gomes aderbyniad 2wre30g, a diamea y caiff eto pan y daw lif-SAf, ODd iddi f.;1\1 ?'&) au eyruwys w?th y gwaith, a rhai a fyddo yn deall yr Hall a'i chjsjdltiadaa yn dda. CLUDYDD.

L L W YD DI AN T CERDDOROL YN PORTH. DOSBARTHIADAU Y IONIC SOLFFA. Yn ddiweddar, aeth gwahanol ddosbarthiadau Mr. Obadiah Edwards drwy yr arholiad yn. liwyadiancs iiii)glynacholegy Tonic Solffa. fel y canlyn ElemeLtary, 5 Iiitermediate, 7 First Grade, 5; Second Grade, 1; Third Grade, 3 Matriculation, 6. Mae hyn yu danges llawer lawn o weithgarweh ar ran y dysgyblion a'u hathraw ilafurcs, yn ystcd y ganaf a aeth heibio. Da lawn ydyw gweled leuenctid Oymru yn ymgymeryd a. ebaboll eu galluoedd i fod o ryw waaanaeth mewn cym- deithae, yn enwedig pan ystyriwn fod ar lanan y Rhondda gymaint o demtaajynau i dyno eu sylw i dreulio en horiau hamddenol ar bethau ysgafn a diweith. Ea harolydd oedd Mt. D. W. Lewis, F.T.S.C., Brynaman. Da genym gael ar ddeall nad yw Mr. Edwards wrth wr- teithio ereill ddim yn esgeulaao ei hun, oblegyd safodd arholiad am yr A.C., ac aeth drwyddo yn llwyddianus Dyma y dal sydd wrth dros- glwyddo gwybodaeth i ereill, ei fod yn dysgu ei hon yn y fargen. Ei arholwyr ef oeddynt Mr. Lewis, a Mr. Thomas Price (Mus. Bac. cyn hir), Merthyr. LLAIS O R LLU.

BIRCHG ROVE-MARWO LAETH. Y mae wedi dyfod i'n rhan yr wythnos hon y gorchwyl annymunol o gofnodl marwolaeth Mrs. Sarah Dii-les, gwoddw y diweddar Thos Davies, o'r lie uchod, yr hyn a gymeredd le boren dydd bfJ, yr 2il cytiaol, yn 58aln miwyJd oed. Ei honw ni^rwyuU oedd Griffiths merch Daniel ac Elizabeth Giiffiths, ntu fel yr adoa- byddid hwy orea, Dan a Bet Griffiths. Collodd elu chwaer gydmar flyddlon el bywyd tua phymtheg mlynedd yn ol, wedi cystudd caled o tua thalr blynedd, gan ei gadael hithau yn weddw a thrl o blatit-uti o honynt ydyw y bardd iauanc awengar, J. S. Davies (Eilir Mai), yn nghyda Samuel ac Elizabeth, y rhai sydd un ac oil yn adlewyrchn clod arol fel mam dduwlol yn en bywydau moesol a dlchlynaldd. Cyng. horodd lawer arnynt, gweddiodd lawer drostynt, a dlau i'w gweddlau ar ea rhan gael eu hateb. Gofid i'w chalon, a saeth i'w bron, fyddal gweled an o honynt yn taeddu 1 esgeulaso moddion gras, ac fel mam hefyd yr oedd bob amaer yn dyner, gofalus, a darbodna. Fel cymydogea, yr oedd bob amser yn hawddgar, caredlg, tawel, a chymwynasgar, ac felly yn gynaerftdvjy gan bawb a'ihadwaenai. Nodwedd- ion amlwg el bywyd oeddynt gweithgarwch, cymwynasgarwch, cynildeb, a duwloldeb. Ba yn aelod zelog as ymdrechgar o blald y 4 ffydd a roddwyd gynt i'r saint,' yn Saron, capel yr Annibynwyr, Blrchgrove, hyd ei bedd. Yr oedd o brofiad crefyddol uchel a sylweddol, a theithiodd lawer yn ngherbyd gweddi ar hyd cledrau euraidd yr addewidlon, taa goraedd lor, ac yr oedd effeithian cawodydd maethlon gras yn arnlwg ar ei henaid. Treullodd ganoedd o orlau uwchben hen fe-prwn y teulu ac er na fedral ddarllen gyda rhwyddlneb, gan na chafodd fantelsion erbed I hyny eto I gyd, yr oedd yn syndod ei chlywed pan ar el gwely cystudd yn dyfynu adnod ar ol adncd, addewld ar ol add. ewid, ac emyn ar ol emyn. Celslai gann am Galfarla pan yn rhydiau'r afon, a'r gair olaf a gafwyd ganddi yr oohr hon oedd, 'Parod.' Teimlat yn ddlan fod Arwr Calfarla yn gafaelyd yn ei Haw, ac fod yr Archoffeiriad dwyfol yn tori grym y dwr, gan ei harwam yn ddyogel i ddyffrynoedd mellllonog a brynian breislon y Baradwys nefol. Cafodd gystudd caled am ddaa fis, ond nid oedd hyny yn groes i'r add- I ewid, oblegyd 'Y sawl y mae yr Arglwydd yn el gara, y mae yn el geryddu. A pho arwaf y byddo y fordalth, melaasf i gyd ydyw yr hafan yr ochr draw. Yr oedd yn ymostyngol a goddefgar lawn yn ei chystadd yr oedd yn eglar wrth edrych arni ein bod yn edrych ar fod o fyd arall, a'n bod yn clywed llals un o breswylwyr gwlad y dydd, ac yn gwrando gelrlau un yn slarad megys o borth gogoniant, ac nl chafwyd edrych yn hir iawn cyn i'r fagl gael el thorl, ae i'r ddartur nefol ehedeg i'w hawyr ei hnn, i delori antheman o fawl i'r hwn 1"1 carodd ar gangaa Pren y Bywyd yn ngwlad y dydd tragwyddol, lie nad oes neb o'l phreswyl- wyr yn marw, na neb o fewn ei chyffinlaa yn dywedyd, 4 Claf ydwyf.' Daeth torf laosog yn nghyd i dala y gym- wynas olaf l'w marwol lwch, y dydd Llan can- lynol i'w marwolaeth, yr hwn a hebryngwyd i fynwent capel yr Annibynwyr, Glais. Gwasan- aethwyd yn y ty ac yn y capel, yn doddedlg a phwrpasol lawn, gan Mr. David Thomas, Birch- grove, a gweddlwyd yn effelthlol ar Ian y bedd gan y Parch. -Stevens, Birchgrove. Ymadaw- wyd trwy gann yn doddedig, Bydd myrdd o ryfeddodau,' &c. Ymdaweled ac ymostynged y plant o dan alluog law Daw, gan gofio a chredn fod pobpeth cyiweithio er daloni i'r rhai sydd yn caro w a chofio hefyd, os ydyw yr amgylchiad j y. dywyll a dyrns, fod 4 Rhaglanlaeth ffyrdd Dnw'r goleanl Yn dywyll noa I'n deall ut. I Heddwch i'w llwch i orphwys yn dawel tan y bydd i'r udgom ei dihnno ar wedd ei Phriod. ELAM. [Dymanir ar i bapyrau America godl yr achod, gan fod gan yr ymadawedig lawer o berthyn- asau di-gyfeiriad yn trigo yno.—E.]

GARNGOCH, FFOREST FACH. Mae ar fynydd Garngoch, erbyn hyn, ddlin walth glo, pecthynol i'r Mrl. Glasbrooks,-un yn gweithio y wythien bump, a'r Hall y chwech. Nid oes ond ychydig fisoedd er pan Buddwyd i'r chwech ao oddiar y cafwyd hi hyd er's rhyw bythefnos yn ol, tori glo ar hur yr oedd y glowyr. Ond yn ddlsymwth, dyma genad yn dweyd fod y glo o hyn allao i gael ei dori wrth I y dynell, ac am i'r glowyr 1 roddl ea ptis, i'r hyn yr ufyddhawyd; ond nld I foddlonrwydd y (neistriaid, yn gymaint a bod y glowyr yn neislo yn agos i bump ceiniog y dynell yn fwy nag oedd y melstrl wedi feddwl roddl ond y maeut arbyn hyn wed dyfod ychydig bach yn nes l'w gllydd, er hyny heb setlo. Am hyny, y mae dymuniad taer yn dyfod oddiwrth y gwelthwyr ar I bawb gadw draw oddlwrth y gwaith uchod, hyd nes y delo terfyn ar yr anghydfod hwn. HEX LOWR.

TREORC1. Y mae llawer o alarad yn y lie hwn y dyddiau hyn am Gymanfa Gerddorol yr Annibynwyr, yr hon a gynaliwyd yn Bethania, dydd Llau dl- weddaf. Ymgasglai y bobl i'r lie o Bodringallt, Ton, Pentre, Owmparc, Tynewydd, a Blaen- rhonddda, fel yr oedd y capel eang lawer ID rhy fychan. Yr arwelnydd y flwyddyn hon ydoedd M. 0. Jones, A, .C., Treherbert, yr hwn a wnaeth ei waith mor ardderchog, fel nad yw ond gwastraff ar elriau i galslo ci ganmol. Y cyfellwyr oeddynt Mr. T. DAVIOS, Siloh, a Mr. Martin Thomas, Bethania. Am ddeg o'r gloch, cafwyd jyfatfod y plant Dechreuwyd y cyfarfod hwn gan y Parch. J. T. Evans, Bodringallt, a chymerwyd y gildair gan Mr S. Nicholas, B:aenrhouJda. yr hwu hefyd a holodd y plant yn y Deg GorchYJJYo. Canwyd yn ystod y cyfarfod hwn,—' Dys^Uer wlad yr hedd,' Yr hen, hen han. I I Fe am coddle., 4 Bywha dy waith,' I Gwua yu 11aweo wr ieuanc' (anthem o waith Mr M. O. Jones, A.C.), a Byd o Erlldiau.' Cafwyd antirchfad hyawdl gan Mr John Isaac, Tynewydd, ar 4 Rwymedlg- aeth yr eglwys I fagu plant i'r Arglwydd.' Bu yn hapas iawn yn newiaiad ei deatyn, 'Dos, maga ef 1 mL Am ddau, dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio, gan y Parch M. Jones, Tynewydd, a llywyddwyd gan y Parch H. P. Jenkins, Beth- ania. Canwyd yn y cyfarfod hwn,-Lyons, Ardadwy, Aberanita, Beulah, Trevor, Maggie, Llanddowror, Hyfrydlaia, Tahiti, yr 8fed Salm, yn nghyd a'r Jdwy authern, 4 Arglwydd, clyw j fy ngweddi,' a 4 C-weddi Habacuc.' Canwyd yr law yn eflelthi-1 iawn gan Mr Aneurin Lewis, Bodringallt. Aueichwyd y gynulleidfa fawr yn y cyfarfod hwn g:'n Alaw Brycheiniog. yr hwn a ganmolai y canu yn fawr, a chawscm araeth hefyd lawn o dan gan Mr John Nliriton, Hermon- Yn ystoi y ddan gyfarfod yuaa, cyf- Iwynwyd carkt a haucr o dystyagrifan cerddorol i'r rhai hyny a lwyddasaLt i'w heinll, o dan rr- iholiad Mr M. O. Jones, A.C. P^aiodd rhai Junior, ereill Elementary, Intermediate Staff Notation, neu Matriculation. Am chwech, dechreuwyd trwy ddarllen gan y Parch John Ress, Carmel, Treherbert. Can- wyd yn y cyfarfod hwn—Bryntirior. Hwyrfryn, Lichfield, Pererin, Berlin, Leoni. Iorddonen, Concwest, yn nghyd a'r ddwy anthem ganwyd yn y prydnawn, a Christ ein P"sg ni,' a Salm- don adwbl (Alaw ddu). Y mae pawb yn canrnol y cauu yn y gymanfa hon yn fawr iawn. Cyd- nebydd pawb ei fod yn gywir o ran sainiau, ac yn cydsymud yn dda yn yr amser,—y lleisiau yn toddi i'w gilydd yn rhagorol, a sylw mawr yn cael ei dalu i'r arwelnydd, fel yr oedd drwy y cwbl yn ymylu ar fod yn berffaitb. Ond baasat yn ddymunol gweled yr argae yn tort, y t&n yn disgyn, a'r dylanwad yn grymus welthio. Bn yn ymyl rhwygo fwy nag nuwaith. Er na ddisg/ncdd y tan, credwn na fu gwaith y flwyddyn yn ofer, ac y cawn well canu yn ein cynulleidfaoedd ar ol hyn. T.

LLANHARAN. Dydd Sadwrn, Mal lleg, cyualiwyd eistedd- fod yn Ysgoldy Ceuedlaethol yn y lie. Yr absenoldeb J. Blancl y Jores, Ysw.,—cadeiriwyd yn fedrus gan Ap Rhydderch. Beirniad y Farddoniaeth, Cerddoriaeth, &c., y Parch S. GIannedd Bowen, A. C., Twynyrodyn, Caer- dydd. Ciplwyd gwobrwyon gan y personau canlynol :—Unawd Alto, Yr hogyn drwg,' un o Lanharau. Unawd Baritone, 'Gwlad yr hen Genlnen Werdd,' goren, J. Williams, Llan- trisant. Unawd Tenor, Mary Lee,' goreu, nn o Tonyrefall. Englyn I'r Wiwer,' goreu, Dewl Heulwen, Ynyshir. LHnellan coffadwriaethol i Shonl Melrlonydd, gorea, Afaon Eryri, Tonyr- efall. Darllen cerddoriaeth ar y pryd, gorea, J. Davies, Pontyclown, a'i gyfelllion. Canu 4 Gosteg For,' goreu, Party Llanharan. Canu y prif ddarn cnrawl,—' Adgofi on dedwydd.' gorea, cor Pontyclown. Dygodd hyn jr eisteddfod t derfynlad, pan yr amlygwyd boddlonrwydd mawr i feirniadaethau y Parch. Glannedd Bowen, A C Twynyrodyn. Gobeithio y cawn eisteddfod gyifeljb eto yn fnan. UN OEDD YNO.

BLAENGARW, Dlau y bydd ychydig linellau o'r lie hwn yn dderbyniol yn awr ac eilwalth gan luaws iar- llenwyr y DARIAN. Ein amcau yn yr ysgrif fechan hon ydyw dweyd gair yu ifafriol am rhy w ddaa nea dri o'r symudiadau sydd ar dreed yn y lie. Dadwreiddio i lawr, planu ac adellada ydyw goruchwyliaeth y dyddlau hyn. Y mae dynlon gweitbgar wedi bod ar eu eithaf er ys llawer o amser yn cymwyso a gwastadhau pethao. er dwyn y lie yn breswylfod addas I fyw ynddo ac yn wir, pan edrychwn oddiamgylch ar agwedd bresenol y lie, ac yn ol ar yr hyn oedd yn y gorphenol, yr ydym yn cael ein rhwymo i gredu nad yw eu llafar yn ofer. O'r braidd y gellir cofnodi yn gywir yr hyn a fu, heb son am fyn- egu yr hyn a ddaw. DIau fod y dyfodol yn cael ei greu yn y gorphenol, a'i fagu yn y presenol; ond pa gyfeirlad a gymer y ffrwd pan y tyr allan, nid oos neb dynol a wyr, am fod rhyw agweddiad newydd ao annysgwyliadwy yn cael ei roddl braidd i bob cyttro. Un symudlad rhagorol er daloni ydyw y Gymdeithas Ddirwestol sydd wedi ei sefydlu yn y lie. Da genym ddeall fod yma ddyn Ion yo dyfod allan o ddlfrif o blald sobrwydd, ae 1 ryfel & Bacchus. Bendith ar yr ysgoglad. Mae yn rhald dweyd fod y gyfeddach yn nerthol lawn yn y lie hwn,—yn elyn ffyrnig i foesoldeb a rhinwedd. Fel y mae cyflogau yn codi, maeyfed yn cynyddu i'r un graddau ac fel y mae yfed yn cynyddu, y mae troseddau yn cynyddu hefyd. Gan hyny y mae galwad nelllduol ar Eglwysl y lie i ymdrechu yn egniol yn erbyn meddwdod, oblegyd pan y mae dyn yn cartrefu yn ffosydd blys a chwant, y mae yn colli el hun- anbarch, ac yn dwyn ei han ac eraiil 1 druenl. Y mae'r Gymdelthas Ddirwestol yn gwahodd i'w rhengau, ac yn cynyg gwaith i bawb. Ymunwn a hi, a chynorthwywn yn yr ymgyrch I felthrln sobrwydd a moesoldeb. Symudlad pwrpasol ac anghonrheidiol arall ydyw y ddarllenfa sydd yn cael et sefydlu yn y lie. Da genym gael ar ddeall fod yma ymdrech nelllduol i ledaenu'r syniad maf sefydliad lleol ydyw, ac nld perthynol I un gwaith yn fwy na'r llall. Trueni fod un gweithlwr yn codl el laia yn et erbyn, gan mai yr amcan ydyw rhoddi cyfleasdra I ni, y gweithwyr, yn fwy nelllduol, i dreullo ein horiau hamddenol I gelslo gwybod- aeth yn hytrach na'u treullo yn segar ae yn ofer. Mae'n debyg fod symlan o arlan wedi eu haddaw gan foneddwyr caredfg tuag at hyny, ar y telerau fod yma ymdrech a chydweithredlad rhyngom a'n gttydd yn y lie. Y mae yn ddy- ledawydd arnom fel dynion cyfrlfol i ddtwylllo ein hunaln, yn gystal a'r lie yr ydym yn treulio ein hamser ynddo. Nid yw yn gywilydd 1 neb ei fod yn ddyn tlawd, ond credwn ei fod yn gywilydd I ddyn yn nghanol cyfleusderau i fod yn hollol anwybodus. Gobeithio yr a. y ddar- llenfa ar el ehynydd, ac y bydd yn fendith I'r lie yn gyffredlnol. Peth arall sydd wedi dechreu cyffro yma ydyw'r dymuniad am gael Co-operative Shop i'r lie. Nid ydym yn meddwl y gellir dweyd am bobl Blaengarw ea bod yn ddlog mewn dlwyd- rwydd.' Mae hwn yn fudlad, os gelUr ei ddwyn i weithrediad, a fydd yn sicr o fod o les mawr i wetthwyr y lie. Nos Lun dlweddaf, Mat y 6ed, cynallwyd cyfarfod yn addoldy yr Eglwys Sef- ydledig, a chafwyd areitblau pwrpasol a grymus o blaid y Co-operative System. Rhoddwyd engreifftiau o lwyddiant a budd y sefydliad mewn manaa ereill Nld peth newydd ydyw, ond trafodaoth sydd wedi el phrofi a'i chael yn talu yn dda mewn manau ereill, ac nid oes am- heaaeth Da fuasent yn llaosocach nag ydynt pe baasai dynlon yn ddigon gwrol a phenderfynol I anturio ynddynt. Un oll hamcanion ydyw dllea yr arferiad o roddl coel (hen gount), am ba un y telir yn ddrud iawn. Os gwel y grocer fod ganddo siawns weddol I gael el dala, y mae yn cauiatau hen goaut hir ond y mae yn sicr o ychwanegu y chweched ran at brls yr elddo. G wna y teilwriald a'r cigyddlon yr un peth. Y mae y gwerthwr trwy roddl hen gount yn cael collodion parhaus, 'o herwydd anonestrwydd rhai o'i gwsmeriaid ond y mae yn trefnu pethau fel y mae el gwsmeriaid goneat yn gorfod ei ddlgolledu. Nid yw yn deg fod gouustrwydd yn gorfod cynal i fyny anonestrwydd. Nld oes dim i ddweyd yn erbyn dynion am chwlilo aUan y ffordd ddoethaf i ddefnyddlo a threallo eu henlllion. Gobeithio y gwna gweithwyr Blaengarw gyduno a'a gilydd lgael Co-operative Shop i'r lie, a hyny ar dlr a llywodraethlad dyogel. Peidled y slopwyr a dtglo, oblegyd nii oes an amcan niweldiol yn y mudlad o gwbl, ond yn hytrach lies cyffredjnol y lie, a hyny trwy ddwyn angenrheldiau bywyd mor rhad ag sydd bosibl. Terfynaf y llith hwn, gan obeUhlo y cawn gyfle eto heb fod yn hir 1 r(xldi ychydig o helyntiony Cwm. GLOWR

AT Y CYSTADLEUWYR AR "MEIB Y DON," YN EISTEDDFOD PENY- BONT, MEHEFIN 24ain, 1889. Gan fod y Solffa a'r Hen Nodiant yn gwa- haniaetbu rhyw gymalut oddiwrth eu giiydd, gwell fyddai i'r cystadleuwyr hysbysu i'r Belrn- iaid yn ol pa gopl y byddant yn canu, yna fe'u bernir yn ol y copi hyny. Abdrystwyth. DAVID JENKINS.

ABERAFON-CYNGERDD. Nos Sadwrn, Ebrill 27aln, o dan nawdd alcanwyr Aberafon a Chwmafon, rhoddwyd cyngerdd ragorol yn y Public Hall, y lie uchod, er budd merched gwrol y Worcester, Treforris. Daeth tyrfa fawr yn nghyd, o bob gradd a galwedigaeth, 1 ddangos ea cydymdeimlad a'r achos tetlwng hwn. Llanwyd y gadalr am y rhan gyntaf o'r rhaglen gan John M. Smith, Ysw., Councillor a Maer y dref, a llanwodd hi yn dellwng o hono ei hein BUnal yn fawr o herwydd nad allal aros i glywed yr ail ran o'r rhaglen ond gorfodaeth oedd yn peri hyny, gan ei bod yn nos Sadwrn, ac yn anffafriol iddo o herwydd el fasnach. Cymerwyd el le mewn modd melstrolgar iawn gan y brawd leoanc gobeithlol, Mr. John Hanbury, Cwmafon. Cyf. ellwyd yn rhagorol gan y baawd a'r cerddor medrus, Mr. John Phillips, Aberafon. Gwnaeth y Cwmavon Glee Party, a'r Aberavon Male Voice Party, ea rhan yn ganmoladwy. Aeth Misses West a Morris, Cwmafon, trwy en gwaith yn hynod feistrolgar. Derbyniwyd Mri. D. Griffiths, P. Talbot, a Dan Francis, Tre- forris, yn wresog. Canodd Mr. D EvaLs, Tre- forris, Y Cymro dewr,' mor rhagorol, fel y gorfodwyd ef I ail gana. Canodd R. Williams a'l barti y Qaartette, 'Oh that 1 had wings,' gyda theimlad nelllduol. Gwnaeth Miss S. A. James (Llinos Aman), ei rhan yn rhagorol. Yr oedd yma hefyd adroddwr galluog yn mherson Mr. James Thomas (Iago), Blaenrhondda. Yr oedd Brennan, y Comic .Singer o GastelJnedd, yn ei hwyliau goreu, ac encorlwyd ef bob tro y cauodd. Haedda y pwyllgor ganmoliaeth am y modd trefnua y carlwyd pob peth allan. i^oddefweh i mi ddatgan ein diolchgarwch gwresocaf i holl fasnachwyr Aberafon-am eu parodrwydd yn prynn tocynau, a rhai o'n meistriaid hefyd. Daliwch ati, fechgyn dewr Treforris, yr wyf yn sicr bellach fod tair rhan o bedair o'r melstrl o'n tu, fel yr dywedodd un o honynt y dydd o'r blaen 44 It is only just that Mr. Williams should pay the 1874 list, as well as myself and other masters, and I yearn to see the day dawn when an uniform rate of wages will be established throughout the trade, so that one and all may have the same chance at the market." MYNYDDWR

EISTEDDFOD FLYNYDDOL PENYBONT. Bydd yn fwynhad i bwyllgor gweithgar yr eisteddfod hon glywed fod llawer lawn o barotol ar gyfer y wledd. 0 holl wylian y wlad, y mae hon yn y rhes flaenaf, gan et bod yn y tymhor goreu o'r fiwyddyn. Heblaw hyny, y mae y dref a'r wlad o amgyloh yn un o lanerchaa pryd ferthaf y sir, allan o ddwndwr a mwg gweith- faol, ac eto o fewn cyraedd y miloedd gweithwyr fel y gallant ddyfod ar draul bychan i'r eistedd- fod, ac yn ol yr un diwrnod Y mae yn debyg fod nifer dda ar y prlf ddarn, am y wobr ard-derchog o gant punt eto yn yr ail ddarn,—' When winds breathe soft.' Gelwir hon yn 'Queen of the Glees.' Yn ol y awn, bydd corau gorea y De ar y darn uchod. 4 Meib y Don.' Darn newydd Mr Jenkins i leisiau gwrywaidd. Penybont ydyw nod bech- gyn y gan fel prif atdynfa en llafur ac y mae'r llafar gyda y rhan yma yn eulll mwy o sylw yn barhaus. fe ddichon am fod ganddynt fwy o amser i hyny na'r rhyw deg. Wel, bydd hon yn dra manteislol i'r cyfryw, am fod y darn yn un newydd, er profi gallu yr arwetnyddloo i weithio syntadau yr awdwr allan heb ddilyn era:ll. Am yr unawdau, bydd yr Halt lie y bydd y chwynu allan yn eisteddfod ar ben ei han; tra bydd y Un yn y babell. Pob llwydd i'r pwyllgor i gael pob peth i derfyniad anrhydeddes. Na anghofied pobl y dref wnend eu goreu i osod yr ymwelwyr yn gysurus; dyna ddirgeltvch llwyddiant cy no Iliad blynyddol ar raddfa eang fel hon. YMDBITHYDD.

PONTARDULAIS. Nos Sadwrn, yr lleg cyfiaol, cynallwyd cyngerdd ragorol yn y He hwn gan barti o Dre. forrla, yn cael o cynorthwyo gan Miss Gwen- fron Prosser a Mr. Hugh Evans, o'r He hwn. Yr oedd yr elw yn myned i gynorthwyo merched Treforris. Bu y parti yma er's peth amaer yn ol yn perfformlo cantata o'r enw, 4 Y bachgen da;' ond er fod hysbyslenl ar y mnrlau, ci ddaeth ond ychydig I'w gwrando Feily, meddyliwyd mal doeth faasal i ychydig o bob gwaith ymfforfio yn bwyllgor, a rhodui gwa- hoddiad Iddynt i ddyfod yma .drachefn; a'r canlyniad fa cael llon'd yr Hall o wrandawyr astnd a pharchas. Awd trwy brogram helaeth mewn dull deheuig dros ben. Llywyddwyd gan Mr. Solomon Saunders. Treforris, Gallat ddweyd ein bod wedi cael cyngerdd ardderchog mhob ystyr GOKEBYDD.

EISTEDDFOD CAERFFILI, LLUNGWYN NESAF. Derbyniwyd y cyfansoddiadau i'r eisteddfod ochod yn dwyu y ffageuwau canlynol Yr AkkU.—Murmur Taf, Calon wrth galon, Hiraeth. (3). Y Ditoeddar Barch. Grvffydd Hughes —Acen leddf, Er parchas gof. (2). Gorsaf y RhetttforddLlals awen, Idwal, Nantfab, Franklin (4). Marchnad y Caws—Wil o'r Morfa. (1). Yr hen Dderwen, &e -Penyeapel, Ysbryd Sant Martin, Sympathy. (3) Y Beddargraff.— >- r cof anwyl, Caradog, (y ddao o'r Amerls;), Er cof, Adgof, Dim ond y gair, Prndd, Yr yweo ddu, Elian, Parch i'w enw, Llals o'r Castell, Hon gyfalll iddo, Glan y bedd, Un huff o hono, Un yu byw ar eibwya, Hen gyfaill. (15J. Y Gei?tiog. -Daniel gybydd, Gweithlwr caled, Finance, Sfcrabo. Brown, Dry!! tair, Arthur, Unllais o Benllys, Hwmphra Llwyd. Arthur Owen, Dyfanwal, Ar y ffordd, Yawaln, Dime, Franklin, Thomas Bartly, 1. Ultyd, Rhys Lewis (18) Y Don Gynulleidfaol.—Prink, Alaw hwyrol, A. W. P W. W. W. Felix, P. P., eto P. P., Morwr, Crugur, eto Crugur, Alfred Day. Awen a Chan, Chubini, Pinsutl, Neu^romma, Valpus, Rheidiol, Meyerbeer, Hiraethus, Penydon, Gan Asaph, Lorenza, Syr John GOBS, Marot. Cerdd- orfwyn, Dr Crotch, Erwyd, Otto, Frnitzer, Morgan hen, Pechadnr, Gan Abner Elvey, Hoftmann, Anhyabys, Primbsult. Berlioz, Cynyg cyntaf, Fveoger, Dysgybl, loan bach, Derfelyn, Bach. Jolios, Gan Dafydd y Garet" Wen, Phllonel, eto Cynyg cyntaf, Hor Hael, Grnffydd ab Cynan Gan Lorenzo, Tyner fab anlan, Ienan Gerddor, Arthur bach. (53). D. WILLIAMS, Yag. I

MARWOLAETH A CHLADDEDIGARTH Y PARC El. SAMUEL PRICE, TAIBACH. Mae genym yr wythnos hon y gorchwyl gofidus o gofcodi marwolaeth y gwelnldog dawiol a'r Cristion difefl, y Parch. Samuel Price, ar ol oes gyflawn o lafor cyson a difwlch yn ngwasanaeth el Arglwydd. Yr oedd Mr. Price yn frodor o Brynmawr, Sir Fynwy, lie y dechreuodd bregethu taa deogain mlynedd yn ol. Wedi pedair blynedd o efrydiaeth galeti yn Nhrefecca, ordelniwyd ef i gyflawn waith y weinldogaeth yn Llangeitho, yn y fiwyddyn 1859, ar yr an adeg a'r marwolion anfarwol, Dr. Harris Jones ac Islwyn. Dechreuodd ar ei yrfa weinidogaethol yn Llanmartin a'r Garn- lwyd, Mynwy; ac wedi treulio rhai blynydd- oedd yno, symndodd i Landaf, ac oddiyno aeth I Borthcawl, lIe y bu yn hynod o ymroddgar a llwyddianus. Heblaw gofala am eglwysl y lle- oedd uchod, cadwal ysgol I barotot dynion ieualnc i'r weinldogaeth, a chylehoodd pwysíg ereill mewn masoach, &c ac y mae amryw o'r rhai fa dan ei ofal y pryd hwnw yn Uanw sail a- oedd pwyslg mewn byd ac eglwya. Oddeuta denddeg mlynedd yu ol, Bymudodd i Browyr, i ofaIn am eglwysl Barry's Green, Trlnltl, a, Llangenith, He yr ymaflodd yo ei ddyledswydd- au (jydag ynl a pb* derfyotad arb 1I11g. Cym- erat ran flaeallaw y mhob symud ad daionua, a bi an iawn y daetl I gael ei barch n gan bawb